Все новости
Ял илыш
27 Шыжа 2022, 10:39

Кужу ӱмыран лий, Тошто Яш

Калтаса районысо Тошто Яш ял райрӱдӧ деч 50 километр утла ӧрдыжтӧ, Уфа-Янаул кугорно деч 15 километр наре тораште, икманаш, келге лукышто верланен. Тидланак вес вер-шӧр гыч унала толшо еҥ, мыскарам ыштен, «Тышке шумеш кузе пуреда-лектыда, пеш тора, ялт маска лукышто иледас» манын каласыде ок чыте.

Ончыч ял гыч райрӱдӧ марте маршрут автобус кудалыштын гын, кызыт корно шотышто калыклан куштылгак огыл. Райбольницыш, кугурак кевытыш, пазарыш ялче-влак кажныже, кузе йӧным муэш, туге корныш тарвана: икте шке транспортшылан ӱшана, весе машинан пошкудыжым кондыштарен толаш йодеш, кумшо «попуткыш» лектеш. Кеҥежым корно сай, а  телым поранан да луман годым, лавыран шошым да йӱран шыжым кугорно гыч ялыш шумеш корно сайынак пужла. Тугай годым, калыклан пураш-лекташ лийже манын, корным грейдер шымарта. 

Авторын фотожо-влак.  «Заря» кевытыште ужалыше-влак кажне толшым порын вашлийыт. Тыште Братовщина ял гыч А. Ахметшина (снимкыште) ден Тошто Яш гыч А. Кутлуметова черет дене пашам ыштат.
«Заря» кевытыште ужалыше-влак кажне толшым порын вашлийыт. Тыште Братовщина ял гыч А. Ахметшина (снимкыште) ден Тошто Яш гыч А. Кутлуметова черет дене пашам ыштат. Фото:Авторын фотожо-влак.

Тошто Яш кугуак огыл, но шке семынже пеш мотор ял. Ял покшеч Яш ден Назмия эҥер-влак йоген эртат. Назмия эҥер гоч вончаш гын, вигак пошкудо Янаул районыш логалат. Курыкан тайылыште йӱдшӧ-кечыже нефтекачалка-влак пашам ыштат, вет тысе вер-шӧрыштӧ шукертсек нефтьым луктыт. Тошто Яш тысе ялсоветыш пурышо ял-влакын (У Яш, Братовщина, Актуган, Семенкино) рӱдыштлан шотлалтеш. Тыште ялсовет, правлений, почта, медпункт, тӱвыра пӧрт, библиотека - шот дене чылажат уло. Кок кевыт пашам ышта.

Авторын фотожо-влак.
Фото:Авторын фотожо-влак.

Ялыште вич урем. Чылаже 60 наре илыме кудо шотлалтеш. Тиде утларакшым тыштак шочын-кушшо да ӱмырыштым эртарыше кокла ийготан да илалшырак еҥ-влак. Йоча-влак моткоч шагал улыт. Самырык ӱдыр-рвезе-влак паша укелан кӧра тӱрлӧ олалаш илаш кусненыт але Йӱдвелыш вахта дене пашаш коштыт. Тошто Яшыште йочасад уке, школым шукертак петыреныт. Йоча-влакым тунемаш кажне эрдене автобус пасу гоч Актуган ялысе школыш кондыштара. 

Ялын уремлаштыже асфальт корно, тудым 2002 ийыштак (Асфальтым пыштымылан тений 20 ий) вакшме. Верысе калык тыште арулыкым эскерышан - йырысе вер-шӧрым чаткан кучаш тыршат. Субботникыш лектыт, «Ужар Башкирий» акцийыш ушнен, нӧргӧ пушеҥгым, изирак посадка-влакым шындылыт. Уремлаште пеҥгыде шӱкшакым чумыраш икмыняр вере контейнер площадка-влакым вераҥдыме. Региональный операторын пашажым «Дюртюлимелиоводстрой» ООО компаний шукта. Погынышо куштырам нуно арня еда шупшыктат. Ялын кажне гаяк уремыштыже вӱдым налме вынем-влак улыт. Нуным изи кудывече гай тӱрлӧ чиян пече дене саварлыме. Пытартыш ийлаште ятыр еҥ шкенжын оралтыштыжат вынемын кӱнчен. Икманаш, «цивилизаций» манмет мӱндыр ялышкат шыҥен пура. Ятыр ялчын суртыштыжо йӱштӧ да шокшо вӱд оласе гай кран гыч йога. Пӧртым ырыкташ гына телылан пум ямдылаш логалеш… Но тудыжымат ынде еҥ-влак утларакшым пазар гыч оксала налыт, я йодмо почеш ужалыше-влак кудывечышкак конден ястарат. Шудымат рулон пӱтырка дене оксала налше-влак улыт: вольыкым ашныше пешат шагалемын. Тӱҥ шотышто шорыкым, кайыквусым кучат.  

Ял икшырымын шке илышыж дене ила. Тысе калык, шагалын улыт гынат,  шкаланже ямым пуртен мошта: тӱрлӧ пайрем вашеш шке вий дене концертым ямдылат. Тӱвыра пӧртын художественный самодеятельный коллективше - «Кумыл» ансамбльже - уло. Калык вий шутымо семын «Айык села» республикысе конкурсыш, верысе инициативылан полышым пуышо программыш ушна. «Реальные дела» проект почеш клуб леведышым ачаленыт, моло сомылым шуктат. Кодший идалык мучаште республикыште 100 гыч 500 еҥ марте илыман населенный пунктлашке сай скоростян мобильный интернетым пуртымо верч йӱклымашым (Российысе Цифровой вияҥмаш министерствын проектше. Тудым «Цифровая экономика» национальный проектын «Устранение цифрового неравенства» программыж дене келшышын илышыш шыҥдарат.) увертареныт ыле. Тудын дечат ӧрдыжеш кодын огытыл - рӱж йӱкленыт. Тыршымышт арам лийын огыл: ойырымо села-влак радамыш логал кертыныт. Сентябрь мучаште ялыште сай скоростян мобильный 4G сото кылым кучышо вышкым вераҥдышт. Кызыт тиде сомыл умбакыже шуйна.     

Тошто Яш ял, Калтаса район.

Автор:Людмила Шавалиева
Читайте нас: