Пӧрт кугыт тракторым име семын кычалыныт

Мемнан самырык пагытна Совет Ушем жапыште, компартийын эн виян пагытыштыже, эртыш. Коммунист-влакым вурсена гынат, нунын жапыште ракатланен илышна. Пашам ыштышна, кочна-йӱна. Пасу куралалтын, ӱдалтын, шурно толкыналт кушкын, амбар темын пырче лийын. Уремыште йоча-влак юарлен модыныт, клуб гӱжлен. Кызыт пасушто пушеҥге шочеш. А уремыште модшо йочам пеш шуэн вашлият - чылан телевизорым «кӱтат» але интернетыште «боевикым» ончат. А ме клубышто, шортын-шортын, чаманен, Кугу Ачамланде сар годым эл верчын, мемнан тыныс илышна верч вуйыштым пыштыше салтак-влак, Ленинградыште блокада жапыште йоча-влакын шужен колымышт нерген кинофильмым онченна.

Колхозын поянлыкшылан ӧрат ыле. Шарнем, складыште эсогыл «Орфей» баян, аккордеон ыльыч. Гаражыште могай гына трактор лийын огыл! Колхоз ден колхоз таҥасен иленыт. Тунам пошкудо «Восток» колхозым Ф. Бакиров, мемнан Крупская лӱмеш колхозым Р. Исламов вуйлатеныт. Р. Исламов пеш сай организатор ыле, калык дене пашам ыштен моштен (Мемнан коклаште шукертсек уке, кийыме мландыже пушкыдо лийже.). Тудын вуйлатыме годым колхозна 100 гектар сельхозугодийлан шотлымаште районышто эн шуко шӧрым, шылым налын. Колхозышто чыла ситен, но пошкудо деч ойыртемалташ кӱлын. Мом ышташ? Челябинскысе трактор завод 1963-1983 ийлаште Т-100 бульдозерым луктын. Тудо СССР жапыште чыла вереат пашам ыштыш. Кугу виян трактор терысым шӱкаш, пӱям пӱяш, лумым шӱкаш пеш йӧнан ыле. Тугеже, налашак кӱлын.

Р.З. Исламов, районыштат пеш пагалыме озанлык вуйлатыше, нефтяник-влак дене сай кылым кучен. Партий райкомын икымше секретарьже дене Биктово ялыште бригадирлан ыштымыж годсек сай йолташ лийыныт, а тудыжо сай пашалан эре полшен. Тыге, пырля нефтяник-влак дене ойласен, изи аклан колхозлан Т-100 тракторым налын. Калык тудым С-100 але «Сотка» манеш ыле.

Трактористлан кӧм шындаш? Искуш ялыште пашам йӧратыше кугу гына капан Микивыр (лӱм-влакым вашталтыме) илен. Ончыч Дӧртыльӧ - Нефтекамск корным нӧлталмаште Т-100 бульдозер дене пашам ыштен. Тудо чыла шотыштат шотлан толын. Кугу трактореш изи капан еҥым от шынде вет - тормоз ден сцепленийыш йолжат ок шу. Колхоз вуйлатыше тудым ӱжыктен налын да тракторым кучыктен. Вара тракторжым Нефтекамск оласе БНПС-ыште капитально ачален кондышт. Ончет, у тракторак мо! Пошкудо колхозын председательже Ф. Бакиров мом ышташ ӧрмыж дене икана колхоз механизатор-влакын погынымаштышт тыге каласен, маныт: «Пошкудына пӧрт кугыт тракторым налын. Чыталтыза, меат налына теве».

Ик гана кум кече поран ӱштӧ. Ял кокласе пасу корно, ферма метр кӱжгыт лум дене петыралтыч. Кӱчык жапыште чыла лумым эрыкташ кӱлын. Микивыр, Кангыш фермыште пашажым пытарен, Маядык фермыш толеш. А поран тугак ӱштеш, мардежшат ок лыплане. Кастене кӧм вахтылан кодымым умылаш тракторжо дене гаражыш мия, диспетчерскийыш пура. А тушто ик трактористын шочмо кечыжым палемденыт. «Чӱчӱ, таче тыйын вахтет огыл. Тракторет дене мӧҥгет пӧртыл», - манын, кӧстенечлан пел литр аракам кучыктен ужатат.

Маядык ден Искуш ял кокла пел километр лиеш. Ялым лекмек, Микивыр саде кочывӱдым изин-изин подыл кая. Искушыш миен шумеш, кленчам ястара. Ноен гынат, вуйжо ышта. «Урем дене каем гын, мый дечем ик электр меҥгат ок кораҥ», - манын, пакча шойыч пӧртылеш.

Поран огеш чарне, утыр талышна веле. Микивыр, эрдене кынелын, уремыш ончалеш - трактор уке. А тумарте эре ик вере, капка воктен гына, шогалтен кода улмаш. Мом ышташ? Ешыштыже палат, но подыл толмыжлан сыренытат, огыт ойло.

Пашаш нарядым налаш пожаркыш кӱзен кая. Таче пашаш лектын ом керт, трактор пудырген, ачалаш кӱлеш манын, вуйлатышым ондала. Трактор йомын манат гын, еҥ ок ӱшане. Милицийыш увертарет - воштылыт. Маядыкыш кайыше бухгалтер дене пырля, имнеш шинчын, тракторым кычал кая, но корнышто тидын нерген мутымат ок лук. Гаражыш миен шуэш, Сергейым ужеш. «Сергей, нигӧлан ит ойло, трактор уке, йомын. Кушан коден пӧртылынам, ом пале. Мий, вӱташ каен, имньым кычке, Кангышыш, вара Маядык фермыш миен толына», - манеш.

Кычалыт - тракторым нигуштат огыт верешт. Кас шумек, Микивыр Сергейым имньыж дене Искушыш намиен кодаш йодеш. Имньым пералтен, коктын Искушыш чымыктат. Миен шуыт, кудывечыш пурат. Сергейын тӱгӧ лекмыже шуын колта. Вӱта гоч кугу пакчаш ошкылеш. Пура да… лум йымач изиш гына койын шогышо тракторым ужеш. Трактор пакча мучко печыге-моге монча лук марте лумым шӱкен толын. Чарнен ок шогал гын, мончамат вӱта марте шӱкен кая ыле. Подылшо еҥын чыла лийын кертеш.

«Микивыр, Микивыр! Тракторым кунам конден шогалтышыч?» «Могай трактор?» «Теве вет тракторет шога!» - кычкыра Сергей. «Ит шоякле, мом ойлыштат? Кушто трактор?» - ок ӱшане Микивыр. Онча, чынак трактор шога. Микивыр чылт аптыранен: пошкудо «Восток» колхоз вуйлатышын пӧрт кугыт манме тракторжым име семын кычалынытыс.

Куанымышт дене адак пайремлат. Поранан годым корно укелан Сергейым, уна ыштен, малтен колтат. А Микивыр, эрден эрак тракторым ылыжтен, Маядык ял корныш лумым эрыкташ кая. Вот вет кочывӱд мом ышта: вуйымат аҥыртара, шкендымат йомдара!

Читайте нас:

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».