Все новости
Ял илыш
19 теле 2018, 14:34

Пашам йӧратымаш вийым пуа

Искуш ял деч тораште огыл кугезе кочамын куклымо пасужо верланен. Пасу йыр - чодыра, корем. Кайык чоҥештыме кӱкшыт гыч ончалаш гын, тудо шола кидын ошмаш кодымо тамгажлан ушаген. Калык тудым «куклем пасу» манеш. Шоналташ гын, тушко мыняр вийым пышталтын? Кече лекмеш, эр йӱштӧ лупс дене изорвам шӱдырен, пушеҥге вожым куклаш ошкылыныт. Мыняр пӱжвӱдым йоктареныт, орланеныт? Ӱшкыж дене пасум курал ӱденыт, вольыкым онченыт, тыршен иленыт. Пашам ыштыде, ӱстембаке кинде шултыш шке толын ок воч.

Владислав - кугезе кочамын Меҥлиян куваваж могырым кугезе-кугезе уныкаже. Ала Ош Кугу Юмо тыге пӱрен: паша корныжо лачак тиде куклем пасу гыч тӱҥалын.
Озанлыкыште да районышто кумдан палыме тракторист В.М. Алетдинов, 1976-шо ийыште трактористлан тунем лекмек, ялыште илаш да пашам ышташ кодмо шотышто нимыняр кокытеланен огыл. Шочмо ял чонжылан эре лишыл лийын, ял илыш келшен. Икманаш, ачажым «Ялеш кодам» манын ӱшандарен. Тудо жапыште самырык-влакым олаште уда огыл ончыкылык: пеҥгыде пашадар, пачер да молат - вученыт гынат, шочмо ялжым кудалтен каен огыл, кушто шочын, туштак кӱлеш лийын. Ушештарыме жапыште колхозлаште илаш куштылго ыле. Фермыште - вӱта тич вольык, гаражыште - оралте тич трактор, ял озанлык техника. Туге гынат самырык-влаклан ончыч тоштырак тракторым пуэныт. Владиславланат ачален гына кондымо ДТ маркан гусеничный трактор логалын. Эрлашыжым ялысе бригадир Д.Я. Яникаев икымше гана путевкым возен, куклем пасум тырмалаш колтен. Шарнем, ик гана пашаште тыге йодна:
- Молан тый паша корнетым куклем пасу гыч тӱҥальыч? Иктаж амалже уло мо? Самий пакча шойыч тӱҥалаш ок лий ыле мо?
- Тушто меҥге шуко. Нуно «огыт кораҥ, корным огыт пу». А куклем пасушто ик меҥгат уке. Тырма агрегат дене меҥгыш миен тӱкнет гын, шойык чакнаш ок лий, чыла рончаш кӱлеш, - шыргыжале тракторист.
Тыге кугезе кочамын куклымо пасуштыжо пасу пашашке гына огыл, кумда илыш корныш путевкым налын. Колхозышто трактористлан ышташ тӱҥалмыжлан нылле ик ий эртенат каен.
Владислав шуко икшыван ешеш шочын. Нуно вич ӱдыр да кок эрге улыт. Тачысе кечын шкежат вич уныкан йӧратыме коча улеш. Ешыжым йӧрата, кӧргӧ виян. Эмма пелашыже сулен налме канышыш лектын. Нуно коктын кок ӱдырым да ик эргым ончен куштышт. Кугу ӱдырышт, Диана, Нефтекамск оласе йочасадыште воспитательлан, Риана ӱдырышт почтальонлан ыштат. Арнольд эргышт ачажын корныж дене каен - трактористлан тырша.
Сайланат, начарланат негыз ешыште пышталтеш. Владиславым шотан ача-ава ончен куштеныт. Ачаже кумло ий утла чодырам пӱчкын, ял кӱтӱм кӱтен, промкомбинатыште плотник-столярлан ыштен. Лийже-лийже, айдеме лийышт манын тыршен.
Влад ачажым кученак шочын. Пашам йӧрата, чыла вереат шуаш тырша. Малыде, 24 шагат пашам ыштыман лиеш гынат, садак тырша. Нылле ик ий тракторым виктараш вий-куат да тазалык кӱлыт. «Тидлан вий-куат кушеч лектеш?» манын йодмемлан «Шкежат ом пале, ала-кушеч лектешак. Шуктымо пашамым йӧратем, а тиде вийым пуа», - каласыш чолга пӧръеҥ. Тудо ятыр гектар пасум куралын, ӱден да моло тӱрлӧ пашам шуктен. Каласаш кӱлеш, шошо ага годым тудын тӱҥ сомылжо - ӱдымаш. Пеш ответственный паша. Агротехникын йодмыжым пален ӱден моштымаш - шурно лектышын негызше.
Изибай Ераш деч Маядык велкыла, уржа отылан загоным шелын, шем шикшым луктын, трактор кудал вола. Мӱндырч ончымо годым канде каваште реактивный самолет кышам коден чоҥештымыла коеш. Самолетын кышаже яндар канде каваште тӱтыра семын шула. А Владиславын тӧшак гай куралме пасушкыжо шошым туто пырче возеш, кажне гана мемнам сай шурно лектышыж дене куандара.
Читайте нас: