Все новости
Саман увер
27 Ӱярня , 10:11

Башкирийын парламентше нерген

Мартыште Башкортостан Республикын Кугыжаныш Собранийжылан - Курултайлан 30 ий темын. Тидын лӱмеш кундемысе парламентаризм вияҥме нерген оҥай факт-влакым чумырышна. Парламент кок палата гыч шоген. 30 ий ончыч Башкирийын парламентше Законодательный да Представитель-влакын палатышт гыч шоген. Сайлымаш-влак тушто иканаште эртеныт. Икымше палатыште 40 депутат лийын, нуно пашадарым налыныт. Кокымшо палатыш ола ден районла гыч кок депутат дене сайленыт, тиде эше 156 еҥ. Тыге Кугыжаныш Собранийын икымше созывыштыжо депутат-влакын чотышт 196 еҥыш шуын.

К.Б. Толкачев. Евгений Рахимкуловын фотожо.
К.Б. Толкачев. Евгений Рахимкуловын фотожо.

Законым ондак ик палата, вара вес палата пеҥгыдемденыт. Жап эртыме семын тиде конструкций нелылан шотлалташ тӱҥалын, документ-влакым шотыш кондымо жап кужун шуйнен, садлан 2002 ийыште республикысе Конституцийыш вашталтышым пуртеныт да парламентыште ик палатым гына коденыт. 

Депутат-влак пашадарым огыт нал. Кызыт Башкирийын парламентыштыже 120 депутат, тушеч 30 еҥже веле пашадарым налеш - тиде спикер, тудын алмаштышыже, комитет вуйлык-влак да алмаштышышт. Моло 80 еҥже депутат полномочийыштым мер паша семын тӱҥ пашашт деч кӱрылтде шуктат. Мутлан, депутатлан завод директорым але пагалыме врачым сайленыт: тудо шкенжын тӱҥ сомылжым шукта, а парламентыш комитетшын заседанийышкыже, чумыр заседанийыш, тыгак кӱлеш годым тылзылан икмыняр гана мия. Пашадарым налше депутат-влакын вес вере пашам ышташ правашт уке. 

Константин Толкачев - генерал. Константин Толкачев Кугыжаныш Собранийым 26 ий вуйлата, элыште ик эн пагалыме да авторитетан парламентарийлан шотлалтеш. 

Тудо тыгак федеральный политический структурылаште ончыл радамыште улеш. Мутлан, Федеральный Собраний пеленсе элысе законодатель-влакын Советыштын Президиумжын еҥже улеш, калыкын лӱдыкшыдымылыкшӧ да коррупций ваштареш кучедалмашын законодательный негызшым ыштыше-влакын Советыштын комиссийжым вуйлата, ончыч Европын Советшын верысе да региональный кугыжаныш кучемын Конгрессшын Регион-влакын палатыштышт Российын представительже лийын. 

Константин Борисович паша корныжым Кузнецкий металлургий комбинатыште (Кемерово) пуч-влакым варитлыше сварщиклан тӱҥалын. Армий деч вара милицийыш пашаш пурен да внутренний службын генерал-майоржо марте кушкын, юридический наука доктор улеш. 

Мемнан законым молат негыз семын кучылтыт. 90-ше ийла годсек, кунам федеральный законодательство шочаш веле тӱҥалын, РФ Конституционный Судшын пунчалже почеш регион-влаклан «опережающее законотворчество» манмым илышыш шыҥдараш, вес семынже Россий кӱкшытыштӧ але марте лийдыме  закон-влакым возаш правам пуэныт. Республикына тудын дене пайдаланен да, 2000-ше ийлаште чыла регионын законыштым ик йогыныш келыштарыме марте, молылан пример лийын. Ончычсо «йӱла» кызытат аралалт кодын - мемнан закон гыч шукыжо моло регионлан негыз семын лийын, а южыжо федеральный законодательствыште верым муын. Мутлан, республикысе вӱд, чодыра, мланде шотышто Кодекс-влакым, коррупций ваштареш кучедалме нерген законым Башкортостаныште тыгаяк федеральный законым лукмо марте приниматленыт. 

Кугыжаныш Думыш федеральный закон-влакын проектыштым пуртымо чот дене моло кундемын заксобранийже-влак коклаште мемнан парламент эн ончылно улеш. Кызытсе созыв Думыш нуным 40 наре пуртеныт, тушеч нылытше федеральный законын статусшым, иктыже федеральный конституционный законын статусшым налыныт. Нуно мемнан инициативына-влак кӱлешан да актуальный улмым, тыгак юридический могырым сайын ямдылыме нерген ойлат. 

Депутат коклаште палыме еҥ шуко. Мемнан парламентын депутатше-влак законым лукмо дене веле огыл, тыгак мер илышыште чолгалыкым ончыктымышт дене ойыртемалтыт. Тидыже кызытсе созывыште поснак раш коеш: сайлыме еҥ-влак гыч пелыже - пашаштым ончыктышо мер пашаеҥ да активист-влак. Нуно мандатым налме мартеат, налме деч варат еҥ-влак дене пырля лийыныт, проблемыштым да азапланымашыштым эре пален шогеныт. 

Депутат коклаште кумдан палыме спортсмен-влакат лийыныт, тиде ныл гана паралимпийский чемпион Ирек Зарипов, Паралимпийский модмашын кандаш гана чемпионжо Оксана Савченко, кумдан палыме хоккеист, тӱнян чемпионжо Александр Семак. Таче парламентыште тӱнян шым гана чемпионжо Тамара Тансыккужина, олимпийский чемпион Аделина Загидуллина, «Российын эн виян еҥже» титулым налше Эльбрус Нигматуллин да молат пашам ыштат.

Автор:«Башкортостан Республика» Издательский пӧрт ГУП гыч колтымо материал негызеш ямдылыме.
Читайте нас: