Марта - лишыл йолташ

Качырийын ойго. Кум арнят эртыш, а тудын йӧратыме тунаже мӧҥгӧ толын огыл. Вуйышкыжо ала-могай шонымашат толын пура: ала иктаж-кушто петырен шогыктат, ала толаш корным ок му, ала иктаж-кӧ ужаленат колтен. Шыжым ялыште вольыкым поген коштшо-влакат ятыр лийыт. Йӱд юалге денак кынелын, ала Мартаже капка ончыко толын шогалын манын, кудывечыш лектын ончале. Но теҥгылыште ик жап шкетын шинчымеке, мӧҥгеш савырнен пурыш. Чайым шындыш, телевизорым чӱктыш. «Нимом ончаш, эре иктымак ончыктат, ойлат, - телевизорым тыманмеш йӧртен шындыш. - Пӧртыштӧ шинчымешке, пасулаште коштын толам. Кажне кечын йӱр, тачыжым кеч ок шыже, пошкудо ялла воктене ончен савырнышаш», - шонкала шке семынже. Ынде пасулам ала-мыняр гана йырым-йыр савырнен гынат, садак ӱшаным ок йомдаре.  Шинчын, чайым подыльо, вара кок шултыш киндым кӱсенышкыже пыштыш да писын лектын ошкыльо.

Шыжым пӱртӱс поснак мотор. Кече шӱлыкан шога гынат, пушеҥге-влак марий вате семын алын-гӱлын веле койыт. Резинка кемеш лавыра пижеш да погына, но Качыри садак писын ошкылаш тырша. Пошкудо ялысе Миклай коремыште икмыняр ушкал коштеш манмым колынат, тушкыла вашка. Йӱр уке гынат, лавыран пасушто ошкылаш йӧсӧ, йол ноя. «Э-э-э, кушто мыйын латкандаш ияш жапем? Тыманмеш куржын колтем ыле. Рвезе годым кече мучко пашам ыштенна гын, кастене кӱварыште мурен куштенна. Могай сылне пагыт-влак лийыныт. Ынде теве шкетынак шинчен кодым. Пелашемын тиде тӱня дене чеверласымыжлан кум ий лиеш, а икшыве-влакын шке ешышт. Пайремлан толын каят гынат, пеш сай», - шона семынже. 

…Кенета шонымыжым ушкал йӱк кӱрльӧ. Качыри тунамак чарнен шогале. Вуйжым савыркален, шинчаж дене пеш кычалеш, но нимом ок уж. Йырым-йыр нарынче да кӱрен тӱс гына. Теве пылышыжлан адак йӱк солныш. «Ала Мартам мыйым ӱжеш?» манын, куржын каяш тӱҥале. «Поро Кугу Юмо, кеч тыйже мылам кертмет семын полшо. Мартам мыйынак лийже ыле, тудым изиж годсек куштенам. Але вара вес еҥлан онченам?» - шке семынже шонкален, Миклай коремыш миен шумыжымат ыш шиж. Курык кӱкшӧ огыл гынат, тушко вес могыр гыч савырнен волаш кӱлеш. Чонжо лектын вочшашла кӱлтка, ушкал йӱк лишнак шокта. Кенета, йолжо шудеш пижын, коварчыж дене корем гыч мунчалтен волыш. Ындыжым чылт нӧрен пытыш. Теве шинчажлан туна ден ушкал койылалтышт. «Марта! Марта!» - лым лийде кычкыра Качыри. Шинчажлан еҥ ушкалат шкенжын гай коеш. Содор гына кынелын ончале да уло кертмын шортын колтыш. «Марта, теве тый кушто лийынат! Мый тыйым мыняр кычальым. Айда мӧҥгӧ каена, мый тылат тамле шоктышым пукшем», - лишкырак миен, тунажым вӱчкалтыш, вуйжо гыч ниялтен, шинчашкыже ончале. «Эй, Марта, тый мыйын эн лишыл йолташем улат. Кузе тыйым ужмем шуын, мыняр йӱд омем тылат верч коштенам. Тыйынат ойлышашет шуко уло дыр, ойлен гына от мошто», - тунажын шинча йырже шинчавӱдым ӱштылеш. «Теат вет айдеме семынак чыла шижыда, лач луктын каласен гына огыда мошто. Кушто тынар коштыч, Марта? Молан тунам кӱтӱ дене пырля шыч тол? - шӱйышкыжӧ возын, Качыри шортын-шортын кутыра. - Ну йӧра, ынде ме адак пырля улына…» 

Шуко жап лишыл йолташыжым ӧндалын шогыш, вара, шинчавӱдшым ӱштылын, тунажлан киндым луктын пуыш да, коремым вончен, пырля мӧҥгӧ велыш ошкыльыч.