Пионерийлан - 100 ий: Йошкар галстукан пагытем

Тиде шкешотан изи «кугыжаныш» ыле. Организацийын шкенжын уставше, маршыже, атрибутшо-влак: пионер знамя, тудын изи ужашыжым ончыктышо кум лукан йошкар галстук, значок, горн да тӱмыр - лийыныт. Ик классыште тунемше-влак отрядыш, школысо отряд-влак дружиныш ушненыт. Дружина да отряд-влакын пашаштым председатель, отрядысе звено-влакым звеньевой-влак вуйлатеныт. Ыштышаш сомылым отрядын, дружинын советыштышт каҥашеныт. Дружиныште эн кӱшыл органлан пионер сбор шотлалтын. Икмыняр ийлан ик гана республикысе да элысе слет-влакым эртареныт. Всесоюзный пионер организацият кугурак йолташыжын - комсомолын (Всесоюзный ленинский коммунистический союз молодежи) вуйлатыме почеш элын илышыж дене илен. Ӱдыр-рвезе-влак сайын тунемаш тыршеныт, спортышто, пашаште шуаралт кушкыныт, кертмышт семын кугурак-влаклан полшеныт. Меат, Мишкан район Ардаш школын пионерже-влак, макулатурым, металлоломым погенна, пырдыжгазетым луктынна, шкет илыше коча-кова-влаклан сомыл ышташ полшаш коштынна, спорт таҥасымашлаште вийым тергенна, тӱрлӧ кружокышто шинчымашым пойдаренна. А эн чотшо пӱртӱс лоҥгаш Пионерий кечым тулото воктен пайремлаш кошташ келшен.  

Илышыштем эн сылне, ӱмырешлан шарнен илаш кодшо татлан кандашымше классыште тунеммем годым Шем теҥыз воктен верланыше «Орленок» Всероссийский йоча рӱдерыш канаш колтымым шотлем. Тушко пионер да теве гына комсомол радамыш пурышо икшыве-влакым налыныт. Ты жаплан мыят уже комсомол ыльым. 

Уфаште, уло республикысе икшыве-влакым поген, кум кугыеҥ мемнам поезд дене Туапсе олаш, тушечын «Орленокыш» наҥгайышт. Мый «Звездный» лагерьыш логальым. Москва, тунамсе Ленинград, Куйбышев, Тихвин, Кемерово, Махачкала олала, Краснодар край, Сахалин остров да моло вер-шӧрла гыч мийыше ӱдыр-рвезе-влак дене тылзе наре, лагерьын йӱлаже-влакым пагален да тусо вич законым шуктен, ик еш гай келшен илышна. Вожатыйна-влак Люба да Володя дене пырля шарналтен ончалаш возалтме фотом кызытат альбомыштем аралем.

Мыланем 9-ше сменыш, ноябрь тылзылан, путевкым пуэныт ыле, садлан каныме жапыштак тусо школышто тунемынна. Урок-влак пел шагат гына шуйненыт, мӧҥгӧ пашам пуэн огытыл, но отметкым шындылыныт. Ардаш школын ӱшанжым сулен,  лагерь гыч «4» да «5» отметка-влак дене пӧртыльым.

Тудо ийлаште «Орленокыш» мийыше чыла икшывылан икгай вургемым: брюкым, пинчакым, тувырым, штормовкым, упшым - чиктеныт. Йолчиемна гына шкенан ыле. 

Пионер-комсомол илыш пеш оҥайын эртен. Икмыняр автобус дене Новороссийскыш «Малая земля» мемориал комплексыш, моло кечын Авиаций да космонавтика пӧртыш, обсерваторийыш миенна, тӱвыра да спорт полатыште фильмым, концертым онченна, Шем теҥыз воктенсе пӱртӱс лоҥгаште коштынна, отрядысе мероприятийлаште вийым тергенна, теҥыз вӱдан бассейнеш йӱштылынна. «Орлятский кругыш» ӧндалалт шогалын, ыштышаш сомылым каҥашенна, мурым муренна, а кастене эртыше кечым иктешленна, ваш-ваш поро йӱдым тыланенна. Мутат уке, йолташ-влак дене чеверласаш йӧсӧ ыле. Икте-весылан блокнотеш адреснам возен кодышна да варажат коклан ваш-ваш серышым колтылна.

Лагерь гыч пӧртылмек, ик пионер погынымаште ужын коштмо нерген моло тунемшыланат каласкалышым. Можо куандара, мый дечем вара Ардаш школ гыч «Орленок» да Япон теҥыз лишне верланыше «Океан» лагерьлаште эше икмыняр ӱдыр-рвезе канен тольо. 

14 ияш годым комсомол радамыш пурымекат, мылам эше кок гана шӱеш йошкар галстукым пижыктен кошташ логалын. Благовещенск педучилищыште тунемме годым Юматовышто Ю.А. Гагарин лӱмеш 18 отрядан кугу пионер лагерьыште, Марий кугыжаныш университетыште тунемме годым Куярыште О. Кошевой лӱмеш лагерьлаште кок смена дене вожатыйлан ыштышым. Тунамже уже кугыеҥ семын  икшыве-влакын илышыштлан вуйын шогаш да, кеҥеж канышышт веселан да пайдалын эртыже манын, тӱрлӧ мероприятийым ямдылаш, нуным дружинын пашашкыже ушаш кӱлын. 

Мемнан, студент-влакын, пашанам кугурак вожатый-влак виктареныт. Йоча-влакым малаш пыштымек але эрдене планеркышто лишыл жаплан палемдыме сомылым, лекше йодышлам каҥашенна. Самырык вожатый-влак дене пырля икшыве-влакланат оҥайын чучын. Университетыште тунемме годым икымше-кокымшо отряд-влакын вожатыйышт лияш ӱшанышт. Лагерьысе чумыр таҥасымаште сеҥымылан кӧра кугурак икшыве-влак дене пырля Яльчик ер воктек канаш, палаткылаште малышыла, экскурсийыш мияш, тулотышто пареҥгым кӱктен, эр ӱжарам вашлияш пиал шыргыжалын. Оҥай мероприятий-влакым лагерьысе кугурак вожатый Г.М. Тимошев организоватлен шоген. Кузе тыгайым ятыр ий эртымекат от шарналте?..

Тыге Совет Ушемыште икшыве-влакым изинек шке элым йӧраташ, пашам тыршен ышташ, кугыеҥым да изиеҥым пагалаш, келге шинчымашым налаш туныктен куштеныт.