Шуко йодын толшо мом возаш кӱлмӧ шотышто вигак каласен пуэн, а вара эре гаяк ешарен:
- Вот, чыла тидымак сералте. Куштылго, сылне шомак дене, лудшын кумылжым нӧлтен. Кузе тидым ыштыман - шке палет.
Ынде икмыняр шӱдӧ ий йодын толшо-влак шкештат кнагаче улыт, шкештат серышым возен моштат, но шкаланышт пешыжак огыт ӱшане, молгунамсе семынак шотлат: возкалче тидым сайынрак ышта.
Тынар кужу жапыште Клавдийлан могай серышлан гына шомакым кычалаш логалын огыл?! Серкалыме йӧнат эре вашталт толын. Ала-кунам тудо куэ кумыжым кошартыме кӱртньӧ пашкар дене темдыштын, кӱзӧ дене удыркален, шун оҥаш, пергаментыш возен, варарак кагазым, комбо пыстылым чернила атыш тушкен кучылтын. Пытартыш жапыште компьютер кывылпашкарым* перкален шинча да ик пералтыш дене серышым кӧлан кӱлеш колтен кертеш.
Но серышыште могай шомакым тарватеныт - жап дене нимынярат вашталтын огыл. Тушто паша ой-пидыш, парымым тӱлаш йодмаш, суд сомыл, титаклымаш да туныктымаш, тӱрлӧ нелылыклан кӧра лекше амалым кычалмаш, чарымаш да шӱдымаш, тыгак посна тыматле ой, йӧратымаш кумыл лийыныт. Пытартышыжым сераш Клавдийлан поснак чот келшен, вет чоным почмо сомыллан ынде сайынак тунем шуын.
Вожылалше самырык еҥ толеш да ойла:
- Мый тудым путырак йӧратем, но кузе тидым шомак дене каласен, ӱшандарен моштыман?
- Мо кӱлмым кузе мый тудлан вигак каласем? Шотдымыш лекташ огыл манын, посна шомакым муман.
Клавдий тыгай серышым куштылгын возен, йодшын кугун умылтарымыжат кӱлын огыл, ик ончалтыш гычак шижын: мо тудым тургыжландара, мо верч чонжо йӱла?
Суд кычалчык да коммерций паша денат тыгак. Нуным возаш ойыртемле шомаклан эҥертыман. А тидыжлан Клавдий шукертак тунем шуын. Чын, тыште лачымынрак йодышташ логалын, вет паша нуршер* тӱткӧ, судыш йодмаш ойыпло да кере лийшашлык.
Титаклен да туныктен ойлымым Клавдий изишак пушкыдемден: чылажат икте-весым пагалыме кышкарыште лийже.
Южгунам йодшо изишак руштшо толын лектын да пеҥгыдын каласен:
- Шелын пу тудым чеслын гына! Тиде кишке тетла нушкын лектын ынже керт!
Тыгай годым Клавдий тыматлын умылтарен: молан тыге ышташ ок йӧрӧ. Но кажне вуянчын чонышкыжо шыҥдарен кертат мо: молан кунамже лыжга шомак тума деч виянрак да пӱсырак.
Клавдий утыжым ӱчашен огыл - чапшым волтымыла чучын. Лачак серыплын каласен пуэн: тудо кугу шыныкан, ойыртемле кумылан, ок келше, ок йӧрӧ гын, тек йодын толшо весым муэш але шинчеш да шкеже воза. Тыгай вуянчылан кагаз ден пыстылымат ик гана огыл шуялтен. Паленыс: иктат нигунамат ок нал. Шке компшым, чын, тудо нигӧланат темлен огыл. Технологий веле весемын, а вуянче-влак тугаяк кодыныт.
Тыге тудо шке верыштыже пулвуеш вераҥдыме изи ӱстелже дене шинчылтын.
Ӱстелыштыже ондак чернила атым шындаш лаке лийын, вара - клавиатурыжым мунчалтен волымо деч чараклыше лапкарак эҥертыш. Технологий деч молыжо пытартыш шӱдӧ ийлаште нимоат кугунжо вашталтын огыл. Изишак йылме, мутвундо весемыныт, акрет саманыште чевертен-кудыртен возыман ыле гын, кызыт мутсавыртыш тыглайрак лийын: иктышт пышткойшын ойлат, весышт - кукшын, лачымын.
Очыни, Клавдият изиш вашталтын, вет кок тӱжемат пеле ий - кужу жап, ты пагытыште ятыр тукым вашталтын, но шкаланже тудо тугаяк кодмыла чучеш, вет тыгаяк кодын калыкын шонымашыже, шӱмдулжо*, тыгаяк - чоялыкше да сутлыкшо, шояже да йогылыкшо.
Курымаш олан тӱҥ уремжат, витне, сар, тулазап гоч илен лектын, тугаяк кодын. Кузе чевер шомакын шерыже, лачкаже аралалтыныт.
*Кывылпашкар - клавиатура.
*Паша нуршер - сфера деятельности.