Все новости
Саман увер
27 Ага 2020, 16:49

Вер-шӧр мемнан гаяк чонан

Эртыше арнян, 19 майыште ожно Пионерий кечым палемдымым шарналтышыла, ончычсо тукымын илышыже, койыш-шоктышыжо, пӱртӱс дене келшымыже пуйто шинча ончылно ийын эртышт. Ме, кодшо курымын кокымшо пелыштыже школыш куржталше-влак, чылан пионер лийынна. Садлан кызытат Пионерий кече мыланна тунамсе гаяк изи чоным вургыжтарыше, сескем гай волгалтарыше пайрем семын кодеш. Ты кечын ий еда пӱртӱс лоҥгасе эн ямле, эн мотор верлаште пионер костерым эртареныт. Школласе эн сай тунемше, чолга да оптимист шӱлышан, йошкар галстукан ӱдыр-рвезе-влаклан тиде пеш вучымо усталык пайрем лийын! Ме тушто муренна, тӱрлӧ конкурслаште вийым тергенна, изинек усталык тӱнян мастарлык капкажым почаш тунемынна. А тулотышто кӱктен кочмо пареҥгын тамжым тачат шарнен илена. Почешна пӱртӱс лоҥгаште мландым шакшылыше, южышто аяр пушым шарыше куштырам, шӱк орам, кленча але калай ате-влакым оптен коден огынал. Тыге мемнам туныктеныт. Но тунам пластик гыч ыштыме ате-влак лийын огытыл. Адакшым ярсыше янда кленча-влакымат кевытыш мӧҥгеш погеныт да тидлан эше оксам тӱленыт. Тыге кугыжаныш могырымат, кучылтмо арверым кӱлдымаш семын тыште-тушто кышкен ынышт кодо манын, пӱртӱсым аралымаш верч колянымаш шижалтын.

Кызытсе саманыште кеч кажне кечын мом-гынат пайремле - пайрем пеш шуко. Тиддеч поснат самырык-влак чодырашке, пӱртӱс лоҥгашке чӱчкыдын лектедат. Кочывӱд да шашлык деч посна тыгай годым нигузе ок лий! А почешышт пудыргым, шӱкшакым да тӱрлӧ торым туштак ора дене кышкен кодат. Ял, ола але корно воктене мом гына от уж! Эсогыл шке суртышт гыч тошто арверымат олыкыш але чодыраш луктын кышкаш тӱҥалыныт. Ужат гына мо, эртен коштшыла, южым пужышо тиде аяр пушым эше шӱлаш логалеш. Ончен лӱдат. Ончыч палыдыме, кызыт кумдан шарлен толшо чер-влак кушеч лектыт, шонеда? Экологийым, пӱртӱсым локтылын, айдеме шкежак лювык койышыж дене нуным шара.
Чодырам руаш, пӱртӱсым мыскылаш лиеш. Но кӧ пӧртылта арулыкым, яндар илышым? Кувава-кочана-влак тунемше лийын огытыл, тӱҥалтыш школын икмыняр классшым веле пытареныт але парт коклаште шинченат огытыл. Но ушан лийыныт. Мемнам, йоча-влакым, куштыра ден шӱкым ик вере чумырен, улак верыште кӱнчымӧ лакыш нумалаш туныктеныт. Тушто чылажат шӱйын, терысыш савырнен. А мо чара кызыт самырык-влакым арулыкым эскераш? Пластик ате-влак, мутлан, мландеш тоен кодет гынат, огыт шӱй. Но нуным шке почешет поген йӱлаташ лиешыс!
Пытартыш ийлаште экологийым, пӱртӱсым аралыме, пушеҥгым, ужар кушкылым шындыме шотышто акцийым (Мутлан, «Ужар Башкирий».) эртарат. Но чылажат кӱшыч шӱдымӧ почеш веле ышталтеш. Тӱҥ шотышто олаште але райрӱдыштӧ. Южо уремын ужашыштыже. Мыняр у микрорайон, а яллаште урем-влак шочыт - тушто пушеҥге-влакым шындымаш ок кой. Тошто уремлаште веле пел курым але утларак ончыч шынден кодымо шоҥгемше пушеҥге-влакым ужаш лиеш. Нуно адакат тугодсо пионер-влакын кидышт логалмым ушештарат. Шыже сайын пӱтынь класс дене пӱртӱсым шымлаш экскурсийыш наҥгаеныт. Мотор вер-шӧрыштӧ, чодыра помышышто каналтымек, мӧҥгӧ пӧртылмӧ годым ялыш изи пушеҥгым кондыктеныт да уремыште але школ воктене шындыктеныт. Моторлыкым да арулыкым, ялым да элым йӧратымаш тышеч, порылыклан туныктымаш гыч, тӱҥалеш. Нимогай акций але проект «Ойӧрӧ», «Сай огыл», «Айдеме лий» манын туныктен куштымо шӱлышым огыт вашталте. А «Айдеме лий» манын ойлымышт годым чӱчкыдынак мыланна, ньога-влаклан, «Еҥлан йӧрышӧ лий» мут-влакым ешареныт. Еҥлан - калыклан, эллан… Тыге умылыман. Илышыште кӱлешан шинчымашым, уш-акылым диплом тичмашын пуэн ок сеҥе. Тидлан эше воспитаний кӱлеш…

С. Шамукаеван фотожо.

Читайте нас: