Тӱп калык йылме идалык тӱҥалын

Тудым 28 январьыште Парижыште официально почыныт. Российыште Йылме идалык 20-22 мартыште Ханты-Мансийскыште тӱҥалтышым налеш. Тылеч ончыч, февральын икымше кечылаштыже, ТАСС-ыште пресс-конференцийым эртареныт.

ООН йылмым аралыме йодышым арамлан огыл тарватен. Ученый-влакын аклымышт почеш, тӱнямбалне 40 процент йылме йомын кертме лӱдыкшӧ уло. Кызытеш тӱнямбалне ий еда ныл шӱдӧ наре йылме йомеш.

Пытартыш 150 ийыште мемнан элыште 14 йылме йомын. Российыште йылмым арален кодымо сомыл моло элласе деч сайынрак ворана. 10 еҥ наре чотан этнический тӱшка-влакын йылмыштымат саклен коден кертме, палемден Игорь Баринов.

Тений январь мучаште элыштына Шочмо йылме-влакым аралыме да шымлыме фондым ыштыме. 2019-2021 ий-влаклан тудлан 282 миллион (2019 ийыште - 88 миллион, 2020 ийыште - 96 миллион, 2021 ийыште - 98 миллион) теҥгем ойырат. Тыгай цифр-влак дене Фонд правленийын да попечитель каҥашын икымше заседанийыштыже просвещений министр Ольга Васильева палдарен.

Погынымашыште могай сомыллан кугурак тӱткылыкым ойырышашымат каҥашеныт. Ломоносов лӱмеш МГУ-н проректоржо, Фондын еҥже Татьяна Кортава социолингвистический шымлымаш, тидын шотыштак экспедиций да этнокультурный шотан просветительский мероприятий, тунемше-влаклан шочмо йылме дене эртарыме конкурс ден олимпиада-влаклан, руш йылме гыч элысе калык-влакын йылмышкышт да мӧҥгешла сылнымутан произведений-влакым кусарыме сомыллан полшен шогаш темлен.

Россий Федераций Кугыжаныш Думын образований да наука шотышто комитетшым вуйлатыше Вячеслав Никонов тиддене келшен огыл.

«Тачысе кечылан учебник-влакын федеральный переченьышкышт 81 йылме гыч 7 йылме дене савыктыме учебник-влак гына логалыныт. 13 йылмым туныктымо стандарт уло. Фондын тӱҥ бюджетше нине задача-влакым ушышто кучен шотлалтын. Эн ончыч образований да йылме-влакым туныктымо йодыш-влак нерген шоныман», - палемден тудо.

Кугыжаныш Думын национальность паша шотышто комитет вуйлатышыже Ильдар Гильмутдиноват тудын ойжым пеҥгыдемден. «Лишыл жапыште тӱҥ задача - учебникым ситараш. Ик учебникым регистрироватлыме вич йыжыҥым эрташ 53 миллион теҥге кӱлеш. Ик йылме дене савыктыме учебникын гына тичмаш линейкыже уло. Фонд субъект-влаклан да министерствылан учебный пособий да программа-влак шотышто йодышым решатлаш полшышаш», - каласен тудо.

Ольга Васильеван мутшо гыч, южо задачыже Просвещений министерствын полномочийже дене кылдалтын огыл. Эн ончычак - тиде учебный пособий-влакым ямдылыме сомыл. Кызыт 1500 наре тыгай учебник кӱлеш, но 200 утларак веле уло.