Тувыртыш пайремым модын ончыктымаш

Модшо влак: 

1.Суртоза

2. Озавате

3. Икшыве-влак: Марина ден Елу ÿдырышт, Кориш эргышт.

4. Уна-влак: Серги павай, Лена кокай, Мишук эргышт.

Икымше ужаш 

Презым пуртымаш

(Ӱстелыште сийым погымо. Озавате пöрт кöргыштö шогылтеш. Оза пöртыш презым нумал пурта.)

Оза. Ушкална тений ÿшкыжаш презым конден. Икшывем-влак, пöлекдам ямдылыза.

Озавате. Ачаже, шого-шого, паласым шарем. Презым теве тышке пыште.

Марина ÿдырышт. Авай, ме презылан пöлекым ямдыленна. Шÿйышкыжö чикташ лиеш мо?

Озавате. Лиеш, лиеш. Тиде пöлекда презынам шинча вочмо деч сакла. Икшывем-влак, презылан лÿмым ямдыленда?

Кориш эргышт. Айста «Мартик» манын лÿмдена. Вет тудо мартыште шочын.

Озавате. Пеш йöра.

Елу ÿдырышт (презе воктек миен). Ой, могай тудо оҥай улеш! Авай, а ме тувыртышым кочкына?

Озавате. Конешне, ушкалын кишан шӧржым лӱштен пытарыме деч вара тувыртышым шындена. 

Кокымшо ужаш 

Уна-влакым вашлиймаш

Озавате. Икшывем-влак, теве тувыртышем коҥга гыч луктам. Вашке уна-влак толыт. (Озавате ондак коҥгаш, а вара окнаш ончалеш.)

Марина ÿдырышт. Таче мемнан деке кö толеш?

Озавате. Лена кокат ден Серги павает.

Марина ÿдырышт. Изи Мишукат толеш?

Озавате. Толеш, толеш.

(Икшыве-влак, «Ура!» манын, кидыштым пералтат.)

Озавате. Те, икшывем-влак, пöртыш кö эн ончыч пурымым ончыза. 

Кориш. Молан?

Озавате. Эн ончыч пöръеҥ пура гын, ушкална вес ийлан ÿшкыжаш презым конда, ÿдырамаш пура - ушкалаш презе лиеш. У-у, тувыртышемат кÿйын. Ӱдыр-влак, полшыза мыланем.

(Озавате ÿстелыш шудым пышта. Варажым, коҥга гыч луктын, шудо ÿмбак, «высмылла» манын, тувыртыш кöршöкшым шында. Ӱдыр-влак аваштлан полышкалат. Ава кинде каваным пÿчкын налеш да ÿмбакыже  ик калак  тувыртышым пышта.)

Озавате. Эргым, ушкална таза да шöран лийже, вес ийлан тылеч ончыч презылыже манын, тиде киндым ачат дене ушкаллан пукшен пурыза. 

Кориш. Йöра, авай.

(Кориш лектын кая. Икмыняр жап гыч ачаж дене коктын пöртыш пурат.)

Озавате. Пукшышда?

Кориш. Пукшышна.

(Омсам тÿкалтыме йÿк шокта. Пöртыш уна-влак пурат.)

Уна. Тувыртыш пайремда пиалан лийже, тутло чесда перкан лийже.

(Уна марий озан кидшым миен куча. Уна вате озакуван тупшым вÿчкалта, «Таза лий, тулачем» пелешта). 

Суртоза. Пиалан, таза лияш пуйырыжак. Родо-влак, тембак толза, ÿстелтöрыш шичса. Икшыве-влак, теат пырля ушныза.

(Суртоза сортам чÿкта, Юмылан кумалеш.)

Суртоза. Юмо тол, Пÿрышӧ тол! Кочкаш-йÿаш ӱстембал чесым пуэнат. Юмын пуымо чесна перкан, кап-кылнам вияҥдаш йöрышö лийже. Тичмаш кинде-шинчал гай тичмаш пиал дене илаш Юмо пÿрен, серлаген шогыжо.

(Чылан тувыртышым кочкыт.)

Уна марий. Ушкалда ÿян, шöран лийже. Оза-влак шудым ышташ таза лийышт.

Уна вате. Лавыра гай ÿян, эҥер гай шöран лийже. 

(Уна марий ден уна вате ÿйыш ший оксам керлыт).

Озавате. Туге лийже. Тау, родем-влак. Икшывем-влак, тувыртыш кÿмыждам ида тарватыл. Уке гын лÿштымö годым ушкал ик верыште шып шогаш огеш тÿҥал. Те, родем-влак, теммешкыда кочса. Тунам ушкалем кычалтылше огеш лий. Марина ÿдырем, уна-влаклан пурам темен пу.

(Озавате, пура коркам кучен, мурым мура.)

Кÿкшӧ гына курыкын 

                             вуешыже

Ӱеш, мÿеш кÿылден снеге. 

Йÿылдалза, шочшем-влак, 

                            кочкылдалза,

Тендан лÿмеш кÿылден ты 

                                       кочкыш.

Уна вате. Чевер муретлан да тутло чесетлан тау, туглачем. Мыят ик мурым муралтем.

Кукужо лай кукук 

                         манылдалеш

Эҥер воктен ош куэ 

                               парчаште.

Ынде гына йÿна, ынде кочна,

Ош Юмына кÿшталеш 

                              таушташ.

Суртоза. Родем-влак, айста кушталтена!

(Чыланат, мурен-мурен, «Кандырам» куштат).

Уна-влак. Пеш кугу тау. Ынде мыланна мöҥгӧ каяш жап. Таза лийза. Мемнан декат унала мийыза.

(Уна-влак мöҥгышкышт каят.)

Мучаш

Литератур семын И. Андреевын «Тувыртыш пайрем», П. Апакаевын «Марий фольклор. Эрвелмарий-влакын мурышт», И. Степанован «Юмылан пелештыме мут-влак» книгаштым кучылтмо.