Все новости
Тошто йӱла
17 Апрель 2018, 18:44

Кинде каваннер утарен

Шоҥго-влак ойлат ыле: «высмылла» манаш ида мондо, а то шӱкшондал вашталта. Кас малаш вочмо, омсам тӱкылен пурымо, мелнам кочмо годым да молгунамат эн ончыч «высмылла» мутым пелештыман маныныт. Кызыт самырык-влак «высмылла» мутлан огыт ӱшане. А ме ӱшаненна, кугыеҥым колыштынна.

Мый кувавамын Аги изажын (1890 ийыште шочын) йомакшым возенам, тудым уныкаже-влаклан ойлен. А мылам Метръялыште илыше Наталия ден Женя Киляевмыт каласкаленыт.


Икана ик эрге мончаш пураш кая. Кудашын, омсам почын пура веле, ваштарешыже лака йымач мотор ӱдыр лектын шогалеш. Эрге чот лӱдеш, мом ышташат аптырана. Ӱдыр 18 ий, еҥ шинчаш койде, мончаште илен улмаш. «Мыйым марлан нал, мый тыйын пӱрымашет улам», - пелешта рвезылан. Эвай келша, но суртыштыжо Марзиван кушеч улмыжым нигӧлан огеш ойло.

Ӱдыр ден рвезе сӱаным ыштат. Илат-касат, а Эвайын вуйыштыжо эре ик шонымаш пӧрдеш: «Моло эрге-влак ӱдырым налытат, ӱдырын ачаж ден аваже нуным унала ӱжыт. А мемнам кӧ ӱжеш, кӧ деке унала каена, мончашке мо?» Икана пелашыж деч йодеш: «Тыйын ачат-ават уке мо? Ме кӧ деке унала кайышам улына?» «Кайымет шуэш мо? Тугеже ямдылалт, эн сай имньым кычке, тарантасан лийже», - манеш Марзива.

Эрдене эрак кынелын, корныш тарванат. Каят-каят, Эвайлан пеш мӱндыр чучаш тӱҥалеш. «Кунам вара миен шуына?» - йодеш. «Кастене», - манеш ӱдыр. Чынак, кастене ик ялыш миен шуыт, аза шортмо йӱк шоктымо сурт воктен чарнат. Ӱдыр омсам пералтен йодеш: «Кувай мемнам, корныеҥ-влакым, малаш пуртеда ала?» «Пуртем ыле, да азам чот магыра. Мален огыда керт манын шонем. Мом ышташат ом пале». «Ме омсадӱреш гына возына. Эрдене кынелына да вигак каена», - ойла ӱдыр.

Кувай, ойгырен, шинчавӱд йӧре корныеҥ-влаклан шке илышыжым каласкала: «Теве ужыда, азамым 18 ий ончем, ни огеш кугем, ни огеш ойласе, чонешем витен ынде. Ялтак ӧрынам». «Ала мый азатым ончалам», - манеш Марзива. Шепка гыч изи ӱдырым кидышкыже налеш да омса лондемыш шолен колта, аза пу комыляш савырна. Вара кувайлан умылтара: «Тиде мый тендан ӱдырда улам, а теве веҥыда. Тый мыйым пӧртеш шепкаш шкетемым коден лектынат, омсамат виш почынат. Мыйым шӱкшондал пу комыля дене вашталтен, йӧра эше вуй мучашем кинде каваннерым пыштенат улмаш. Кинде курика мыйым утарен (курика, каваннер - йыргешке киндын икымше шултышыжо), вуйлепешем пижын шинчын лийын. Кинде шултыш ден качым кызытат азан вуй мучашешыже пыштат, «Суртло кува, азам осал тушман деч арале, высмылла» маныт.

Марзиван ачаж ден аваже пеш куанат, куанымышт дене кузе гына нуным огыт сийле, могай гына пӧлекым огыт пӧлекле, кӧстенечым огыт колто. Ваш-ваш миен-толын илаш тӱҥалыт. Эн пиалан еш лийыт.

М. ГАРЕЕВА.

Нерге ял, Мишкан район.
Читайте нас: