Шкетан театр - марий калыкын чонжо

Тений 4 октябрьыште М. Шкетан лӱмеш Марий театр шкенжын 100-шӧ тургымжым почо. Российысе национальный театр-влак коклаште тыгай ийготанже моткоч шагал. Тидын денак ме кугешнен кертына. Ты лӱмгечылан театр зданийым сайын тӧрлымӧ да уэмдыме.

Ончыч театр ик вер гыч весыш куснылшо лийын. 1926 ийыште тудо Карл Маркс уремыште верланыше (кызыт тушто Марий самырык театр верланен) мотор пу зданийыш куснен. Театрын кызытсе зданийжым 1961 ийыште чоҥымо.

Туддеч вара жапын-жапын изирак ачалыме пашам шуктен шогымо. А пытартыш кок ийыште тидлан шуко оксам ойырымо. Теве ӱмаште «Регион кӱкшытан тӱвыра поянлык объектым уэмдымаш» федеральный проект почеш сцене механизмым олмыктеныт. Тений кеҥеж мучко театрыште кугу паша ышталтын. Воштончыш фойеште, кугу залыште кӱварым вашталтеныт, чапле паркетым шареныт. Сценым тӧрленыт, туштат кӱварым ачаленыт, пӧрдмӧ устройствым шотыш конденыт. Залыште да балконлаште у чапле кресле-влакым вераҥдат. Ондак йӧршеш вес креслым налаш шоненыт, но шукын тидымак кодаш темленыт. Садлан нуным уэмдаш кутырен келшеныт: куэмым вашталтеныт, кӧргышкыжӧ пушкыдо материалым ешареныт. Театрыш ошкыл кӱзымӧ тошкалтышым чаплын ачаленыт, зданийын пырдыжшым кӧргӧ гычат, тӱжвачынат чиялтеныт.

Куполым, узоран фигур-влакым эрыктеныт, чиялтеныт. Люстр-шамычым эрыктен сакеныт. Кызыт тыште чылажат йылгыжеш да чолгыжеш, шинчам куандара. Тидлан 54 миллион теҥге наре окса каен.

100 ияш лӱмгече деч ончыч М. Шкетан лӱмеш театр тӱрлӧ ийлаште шындыме эн сай 10 спектакльжым калык ончык луктеш. Ты кечылаште театрыште шукертак да шуэн ончыкталтше спектакль-влакым ончена. А 100 ияш лӱмгечыжым коллектив 29 ноябрьыште пайремла. Тидлан кугу да чапле программе ямдылалтеш.

Тиде кечылаштак театрыште национальный драматургий фестиваль эрта. Тушто марий драматург-влакын возымо ятыр спектакльым ончыктат. Тышке Шкетан театр деч посна республикысе Марий самырык да Курыкмарий театр-влак ушненыт. Тыгак пошкудо Татарстан ден Чуваший, тора Калмыкий кундемла гыч театр-влак толыныт. Моткоч сай да шонаш таратыше постановко-влак улыт. Тыгодымак 11-18 ноябрьыште драматург-влаклан семинар-лабораторий лиеш.

Икымше профессиональный актёр-влак коклаште А. Страусовам, Г. Пушкиным, А. Филипповам, В. Якшовым, П. Смирновам, тыгак А. Маюк-Егоровым (вара тудо марий-влак коклаште икымше профессионал режиссёр лийын) палемдыман. Туддеч вара режиссёрлан Н. Календер, Н.Д. Станиславский, Г.И. Кры-жицкий, М.М. Толчинский, С. Иванов, С. Кириллова... тыршеныт. Таче театрыште ты сомылым В. Пектеев, Р. Алексеев шуктат.

1948 ийыште МАССР Министр-влак Советын пунчалже почеш Марий кугыжаныш драмтеатрлан М. Шкетанын лӱмжым пуымо.

М. Шкетан лӱмеш драмтеатр актёрский коллективше дене моктанен кертеш. Тыште эреак моткоч талантан артист-влак пашам ыштеныт да ыштат. Шукышт Моско ден Ленинградысе вузлаште шинчымашым налыныт. Теве 1954 ийыште А.Н. Островский лӱмеш Ленинградысе театральный институтым тунем лекше-влак кокла гыч И. Матвеевым, Р. Руссинам, В. Мазиковам палемдаш лиеш. 1965, 1974 да 1985 ийлаште А.В. Луначарский лӱмеш ГИТИС-ын марий студийжым тунем пытарыше студиец-влак ушнат. Нунын коклаште Г. Копцев, Ю. Рязанцев, В. Горохов, А. Андрианов, Ю. Алексеев, Н. Османова, М. Медикова, З. Долгова, И. Смирнов, О. Кузьминых, В. Домрачев да молат улыт.

1998 да 2015 ийлаште Моско гыч тунем толшо марий щепкинец-шамыч тыгак моткоч талантан улыт. Таче театрыште 50 утла артист тырша. Тысе актерский составым Российыште ик эн виянлан шотлаш лиеш. Тидым моло кундемла гыч толшо режиссёр ден критик-влак ойлат.