Все новости
Тазалык - поянлык
19 Сорла 2023, 11:59

Тарванылмаш ӱмырым шуя

XXI курым - илышыште компьютер, гаджет-влакын, телевизорын, электрон техникын, тӱрлӧ машинан озаланыме саманышт. Тидлан кӧра айдемылан кап-кыл вий дене ыштыме, тарванылмаш дене кылдалтше сомыл шагалемеш. Тыге тудо тачысе кечын жапшым утларакшым шинчен (але возынат) эртара. Тыгай годым «гиподинамий» шомак шкеж нерген ушештара. Тудын дене кажне еҥ кунам-гынат вашлийын але вашлиеш. Тачысе саманыште тиде мут илышышкына шыҥенак пурен. Олалаште, мутлан, ятыр еҥлан физический нагрузка - тиде подъезд гыч машина марте ошкылмаш, кевытыш лектын пурымаш. Гиподинамийым медицина пашаеҥ-влак «курымын черже» манын лӱмденыт. Тудо мо дене лӱдыкшӧ?

Редакцийын архивше гыч налме фото.
Редакцийын архивше гыч налме фото.

Тарванылмаш, физический нагрузка деч посна айдемын чогашылже лушкыдемеш, а жап эртыме семын йӧршын начаремеш. Вийже шагалемеш, нерв системыже пашам удан ышташ тӱҥалеш (вегето-сосудистый дистоний, депрессий вияҥыт), вӱрыштӧ холестерин шукемеш, да атеросклероз вияҥеш. Гиподинамийлан кӧра жап эртыме семын опорно-двигательный аппаратын пашажат шот гыч лектеш: лун нелытше иземеш, остеопороз вияҥеш, йыжыҥ-влак да позвоночник начаремыт - остеоартроз ден остеохондроз чер толын лектыт. Кужун шуйнышо гиподинамий шӱм да вӱргорно (ИБС, артериальный гипертоний), шӱлымӧ орган-влакын черыш шукта, шоло пашам удан ышташ тӱҥалеш. 

Тыге ынже лий манын, мом ыштыман? 

Тӱҥжӧ - тарванылмаш, физический нагрузка да таза илыш йӱлам шуктен илымаш. 

Нуно стресс, депрессий ваштареш кучедалаш полшат, ятыр черым чактарат, кап-кыл нелытым шотышто кучат. Кап-кылым тарватылме годым айдемын физический веле огыл, психический тазалыкшат саемеш, ӱмыржӧ кужемеш.  

Могай каҥашым шотыш налман?

Тидын шотышто БР Здравоохранений министерство темлымаш-влакым ямдылен. 

- Паша марте да паша гыч мӧҥгыш ик-кок остановкым йолын ошкылза;

- Шуко пачашан пӧртыштӧ лифт дене пайдаланыме олмеш тошкалтышым йолын ошкыл кӱзыза;

- Сад-пакчаште шогылтмо годым физнагрузка кечыгутлан икгайрак лийже манын тыршыза;

- Паша верыште вич минутым гимнастикылан ойырыза, йолын коштын савырныза; 

- Кастене, малаш вочмо деч ончыч, изишак яндар южышто коштса;

- Изи йоча-влак дене тарванылме модыш дене модса;

- Шкалан спорт шӱлышан келшыше занятийым (ошкылмаш, куржталмаш, аэробика) ойырыза. Нуным арнялан кум-вич гана эртарыман. Тудо кумло минут наре шуйнышаш.

- Кочмо деч вара занятий марте эн шагалже ик шагат эртышаш;

- Физнагрузка-влакым эркын тӱҥалман, жап эртыме семын нелытым ешарыман;

-  Нуным кеч-могай жапыште - кеч эрдене, я кастене - ышташ лиеш;

- Ончылгоч врач деч каҥашым налаш ок мешае;

- Упражнений-влакым ыштылаш, я ошкылаш йӧнан йолчиемым да вургемым чийыза;

- Физический упражнений-влакым эре иктымак ыштыман огыл, вашталтыман;

- Занятий годым вуй савырнымым, шӱм лишне корштымым, шӱлаш неле лиймым (тын пытымым), лӧчымым шекланыза. Тугай палым шижында гын, организмлан уто нелытым ыштенда, садлан тудым шагалемдыман але йӧршын кораҥдыман.

Автор:Людмила Шавалиева
Читайте нас: