Мо тыгай микроминиатюра?

Ӱстелысе янда йымалсе, рама кӧргысӧ изи арвер-влак чынжымак ӧрыктарышт. Тушто мом вераҥдымым вигак умылен шукташат ок лий: тунар нуно изи улыт. Но лупа але микроскоп гоч икмыняр гана кугемден ончалмеке, тугай чапле сӱрет почылтеш - ончен ӧрат, шедевр! Таганлыме шуршо, П. Бажовын 6 миллиметран «Малахитовая шкатулка» книгаже (снимкыште), А.С. Пушкинын барельеф шотан портретше,  пӱкш кӧргысӧ гитар, колым эҥырыме крючок ӱмбалне «ийын коштшо» 0,8 миллиметран шӧртньӧ парусник-влак, кедр тушеш сӱретлыме мандала да тулеч моло - кажне изи арверым музейысе шергакан экспонат дене таҥастараш лиеш. 

Тыгай изи паша-влакым микроскоп гоч ончен да тиде сомыллан лӱмын йӧнештарыме пешат изи токарный станок дене ыштылыт. Оҥай арверым ямдылаш материал шотеш пушеҥгым, грецкий пӱкшын шӱмжым, лум, металлым кучылтыт. Художник-микроминиатюристын усталык пашаже-влак моткоч оҥай, ӧрыктарыше улыт, кажныже мо дене гынат ойыртемалтеш. Мамонтын лужо гыч ыштыме Б. Васнецовын сӱретшым ушештарыше кум патыр («Три богатыря», кугытшо улыжат 11 да 17 мм), рис пырчыште шинчыше 2,8 миллиметр кужытан шӧртньӧ утюг (Тыгайже уло тӱняштыжат эн изи улеш.), кедр пӱкшын тушешыже сӱретлыме автопортрет, казакын ший да шӧртньӧ гыч ыштыме 12 миллиметран шашкыже, мамонтын бивеньже гыч ыштыме да акварель дене чиялтыме 5,5 да 6 миллиметран изи тарелка-влак, Сибирьысе кедр пушеҥге гыч сӧрастарыме славян калыкын юмыжо-влак («Кумиры славянских богов») илышыште ужмо сӱрет, ӱзгар деч нимынярат огыт ойыртемалт. 

Анатолий Иванович Коненкон ӧрыктарыше пашаже-влак коклаште эше ик оҥай экспонат - А.С. Пушкинын почеламут книгаже - шинчаш перныш. Тольык книган лаштыкше олмеш - роза пеледыш лышташ-влак… Тудо тыгак маналтеш - «Книга из лепестков роз», вес семынже, пеледышеш савыктыме книга. Ончен ӧрат...

«Подкованная блоха» (0,25 да 0,2 миллиметр кугытан шӧртньӧ таганым чиктыме шуршо) пашажат оҥай. Тыгай икымше пашажым кидмастар 2001 ийыште Россий Президент В. Путинлан пӧлеклен.  

Тӱняште колям кучымо эн изи капканат уло улмаш. Уралысе агат минерал гыч ыштыме ожсо калык-влакын изи смычковый семӱзгарыштым кокос шӱм кӧргеш вераҥдыме. Грецкий пӱкшын шӱмжӧ гыч ыштыме 1,4 миллиметран скрипкын кылжым ямдылаш шӧртньым, подставкылан мамонтын бивеньжым, грифшылан абрикос тушым кучылтмо, а шке скрипкыжым пел кедр пӱкш кӧргеш вераҥдыме («Скрипка в половинке кедрового орешка»)! Ювелирный усталык паша. Шун гыч ыштыме, тӱрлӧ тӱсан чия дене чиялтыме, орнамент дене сӧрастарыме изи модыш-влак («Дымковская игрушка») кузе сӧралын койыт! А ургымо имын «пылышешыже» шыҥыше да тушто «ошкылшо» шӧртньӧ верблюд-влакын караванышт да нуным поктышо «кӱтӱчышт» - тидым «шедевр» шомак деч моло семын каласаш ок лий! Мылам эн чот «Эйфелева башня на ножке комара» пашаже поснак келшыш. Парижыште Эйфельын башньыже 320 метр кӱкшытан улеш гын, Анатолий Коненкон микроминиатюра пашаштыже тудо - 3,2 миллиметран. Ӱвыран ик кужу йолыштыжо шогышо, шӧртньӧ гыч «чоҥымо» чапле башня илышысе конструкций деч нимынярат «вараш огеш код». 

Могай айдеме тыгай усталык паша-влакым ыштылеш? Автор дене изишак палдарыме шуэш. Анатолий Иванович Коненко 1954 ийыште Оренбург областьын Орск олаштыже шочын. Кыдалаш школым Казахстаныште тунем лектын. Тудо Омск олаште строительный техникумышто техник-архитекторлан, тыгак кугыжаныш педагогика институтын художественно-графический факультетыштыже тунемын. Строительный техникумышто «рисунок», «живопись», «прикладное искусство», «макетирование» предмет-влакым туныктен. Варарак технический творчество да патентоведений институтышто шинчымашым поген. 1991 ий годсек «Сибирский Левша» ООО-м вуйлата. 

Анатолий Иванович - Российысе Естествознаний Академийын профессоржо, элысе Художник, Дизайнер ушем-влакын еҥышт. Тудын икмыняр пашажым Гиннесын рекорд-влак книгашкыже пуртымо. «Микроминиатюра» искусствышто А.И. Коненко 1981 ийыште шуаралташ тӱҥалын. Мутерым шергалаш гын, микроминиатюра - тиде изобразительный искусствын йыжыҥже, тушто мастар-влак изи арвер-влакым микроскоп гоч ончен ямдылат. Микроминиатюрым ыштылашлан изобретатель семын кӱлешан ӱзгар ден технологийым шонен лукташыже кидмастарлан ятыр ий кӱлын. 

Анатолий Ивановичын пашаже-влак тӱнян тӱрлӧ музейыштыже аралалтыт, частный коллекцийлаште, библиотекылаште верым муыныт. Уста кидмастарын выставкыже-влак искусствылан шӱман еҥ-влакым мемнан элыште веле огыл, йот эллаштат шке йырышт чумырат.