Марий родына-влак элнан тÿрлӧ кундемлаштыже илат

Челябинск олаште илыше марий шÿлышан Миндияровмытын ешыштат икшывыштым тидланак кумылаҥден шогат. Нунын тыршымыштлан кӧра 2022-шо ий гыч Челябинск областьыште Марий национально-культурный рÿдер пашам ышта. Автономный некоммерческий организацийым Андрей Яковлевич Миндияров вуйлата, тудлан пелашыже Анара Джалалдиновна полышкала. Нуно шке йырышт марий шÿлышан еҥ-влакым чумыреныт, «Эрвел муро» ансамбльым погеныт. Ансамбльын мурызыжо-влак Н.Я. Акадиева, С.Я. Кучерявенко, З.А. Миндиярова, И.И. Александрова, В.А. Лушкина мемнан кундемысе Мишкан район гыч улыт, вате-марий да икшывышт шкештат мурат-куштат. Тиде кÿчык жапыште ятыр мероприятийыште марий калыкнан койыш-шоктышыжым, ойыртемжым ончыктен шуктеныт.  Челябинск олан пайремыштыже марла мурен куштымыштым калык рÿж совым кырен вашлийын. Шорыкйол пайрем радамым модын ончыктымыштым верысе телевиденият возен. Анара Джалалдиновна марий калыкнан йÿлаже, историйже, культурыжо нерген школлаште тунемше-влакланат каласкала, тунемше ден студент-влаклан марий куштымашым туныкта.   

2025-ше ий 28 мартыште Челябинскыште «РФ Финн-угор калык-влакын ассоциацийышт» общероссийский мер толкынын президиумжын заседанийже эртен. Тушко Мордовий, Марий Эл, Удмуртий, Карелий республикыла да Ханты-Мансийск автономный округ гыч представитель-влак миеныт. Тудын пашашкыже ушнышо А.Д. Миндиярован ойлымыж почеш, заседаний моткоч пайдалын эртен. 

Марий-влак олаште эртарыме чыла гаяк мероприятийыште але конкурсышто вийыштым тергат. Татар поэт, Совет Союзын Геройжо Муса Джалильлан пӧлеклыме областной сылнымут конкурсыш (2024 ий, декабрь) Богдан ден Руслан Миндияровмыт дене пырля аваштат ушнен. Вич тÿрлӧ йылме дене йоҥгалтарыме почеламут-влак коклаште Богданын марла каласкалыме почеламутшым 1-ше вер дене палемденыт, Руслан изажлан тауштымо серышым кучыктеныт. «Самырык шымлызе» оласе краеведений конференцийыште 150-ше школын чапшым арален, «Мои знаменитые марийские родственники семьи Миндияровых» шымлыме пашажым 3-шо вер дене палемденыт. 

Андрей Яковлевичын ачаже, родо-тукымжо Мишкан район Нерге ял гыч улыт, аваже - Тынбай ял ÿдыр. Андрей Новосёлко кыдалаш школым тунем лектын. Икмыняр жап гыч ешге Челябинск областьысе Сосновский районышто верланыше Мирный посёлкыш илаш кусненыт. Андрей специальностьшо дене сварщик улеш. Анаран аважат - Тынбай ÿдыр. Анара Стерлитамак оласе тÿвыра техникумым йошкар диплом дене тунем лектын. Ик идалык ялысе СДК-ште ыштымек, Челябинскысе культура академийыш тунемаш пурен. Кÿшыл шинчымашым налмек, Мирный посёлкышто культура аланыште тыршаш тÿҥалын.

«Пÿрымаш шкеак шупшын кая», - маныт калыкыште. Тиде тыгак. Тушто тудо ÿмыр пелашыжым вашлийын. Миндияровмыт еш кызыт Челябинск олаште ила, вате-марий кум эргым куштат. Икшыве-влакын изиракышт годым Анара шым ий йочасадыште воспитательлан ыштен. Кызыт Южно-Уральский технологический университетыште тырша, воспитаний да самырык-влакын политикышт шотышто специалист улеш. Университетыште эртарыме мероприятий-влаклан вуйын шога, тÿрлӧ сценарийым, программым ямдыла, студент-влак дене воспитательный пашам намия.   

Тений апрель тÿҥалтыште Марий национально-культурный рӱдер да Южно-Уральский технологический университет Челябинск областьыште Марий культура да йылме дене кылдалтше фестивальым эртареныт. Пошкырт кундем гыч тушко О. Исинбаеван вуйлатыме «Таныптÿр сем» ансамбль миен. Моло калык гыч улшо тунемше, студент-влак марий семӱзгарым шокталтен, марий вургемым чиен, калыкнан кочкышыжым тамлен, историйже дене палыме лийын кертыныт. Фестиваль кышкарыште Марий Эл гыч мийыше «Кугезе кумыл» (вуйлатышыже Г. Щербакова) ансамбль дене пырля Калык-влак келшымаш рÿдерыште, Южно-Уральский технологический университетыште, оласе ик школышто, Кечывалвел Уралысе кугыжаныш историй музейыште, Мордва калыкын «Иненармунь» рÿдерыштыже марий калыкын илышыж дене палдареныт. Фестиваль кузе эртымым тений август тылзыште верысе ОТВ-н ямдылыме «Уральские самоцветы» программыште ончыктышаш улыт. 

«Челябинск областьыште тыгай кугу фестиваль икымше гана эртаралтын. Марий калыкнан йÿлажым, йылмыжым арален кодымаште кугу паша шукталтын. Тылеч вара рӱдерыштына эше шукынрак погынена да ончыкыжат калыкнан виян улмыжым да келшен илымыжым ончыкташ тÿҥалына. Кертме семын йылмынам арален кодаш тыршена», - каласыш телефон дене мутланыме годым А. Миндиярова. 

Теве могай тале да патыр марий-влак илат элнан тÿрлӧ кундемлаштыже. Чыла тиде пашам шукташ кумыл кÿлеш. Шочмо калыкетым йӧратет да пагалет, ешыштат тыгай шÿлыш озалана, тидлан жапым да вийым от чамане гын, кумылат лектеш. Тыгай марий-влак дене кугешнаш веле кодеш.