«Тыге огыл» манаш тунемман?

Уке улмаш, мемнан семын шонышо самырык-влакат ятырын улыт, но чылаж годым шуко еҥ ончылно шонымыштым луктын каласымышт огеш шу але огыт тошт, шке коклаште мутланыме але, марий манмыла, «шеҥгеч ойлымо дене» серлагат. Можыч, чын ыштат. Молан шке вачӱмбак уто нелытым опташ? Лучо шкенан илыш дене гына лайыкын илаш. Но, вес могырым, умшаш вӱдым подыл коштын, илышыште вашлиялтше ситыдымаш-влакымат пуйто «уждымыш-колдымыш», шке ойым каласен моштыдымыш савырнен толынас. А тыгайже нерген южгунам садак йӱкын ойлыде огеш лий…          

Икана ик марий школышто туныктышын ӱстелыштыже тесте дене кийыше йоча журналым ужымат, йывыртенат колтышым. «Могай молодец улыда, тынар ийысе журналым чыла погенда!» - мокталтышым тудым. «Ялт тыгежак огыл шол», - тыматлынрак вашешташ тыршыш. Вара веле, мут мундырана рончалтмек, чынжат тӱжвак лекте: кум-вич ий ончыч лукмо журнал-влакым семинарым эртараш толмышт годым вес республика гыч конденыт да оксала ужален коденыт улмаш. Оҥай веле, ужалынештак гын, молан шукерте огыл лукмо номер-влакым кондаш огыл ыле? А икмыняр ий ончыч савыктымыжым шочмо йылме дене шукырак лудаш кумылаҥдыме амал дене тыглаяк пуэден кодаш огеш лий ыле мо? Туныктышо-влакат тыгай годым шонымыштым туран каласаш ӧрыт аман...

Кодший Нефтекамск оласе йочасадлаш «А.М. Юзыкайнын почеламутшым марла лудына» флешмобым эртарыме нерген Увер да методический рӱдер директорын кидпалыж дене пеҥгыдемдыме приказым колтеныт. Йочасад пашаеҥ-влак почеламутым кычалтылаш пижыч. А марий сылнымутым сайын палышышт «Кудо Юзыкайнжын - Александр Михайловичын але Алексей Михайловичын почеламутыштым кычалман, шкат ышна умыло. Коктынат тӱҥ шотышто прозаик лийыныт, да почеламутышт уло гынат, нуным ни библиотекыште, ни интернетыште ышна му. Садланак дыр чылан Александр Юзыкайнын «Изий» йомак-поэмыж гыч ужашым каласкалышт» маньыч. Теве тыге, мом каласат, чыла «нелына» - кӱшыч шӱденытыс. Но вет «кӱшнырак шинчыше» вес калыкын еҥжылан йоҥылыш уверым пуэныт, тудо тидым ок пале, рашемден шинчышашат огыл. Тыгай флешмобым шонен лукшыжо ончыч шке Юзыкайнмытын кӧ улмыштым палышаш да сылнымут пашаштым шергалшаш ыле!  

Тений интернетыш ола воктенсе ялыште марий пайремым эртарыме нерген уверым луктыч. Тӱҥ шотышто рушла возымо, но икмыняр марий шомакымат пуртен кодымо уверым верысе администрацийын «Вконтакте» лаштыкешыжат вераҥдышт. Мо чотак ӧрыктарыш, шым марий мут гыч кумытшым гына чын возеныт, молыштыжо чылаштыжат я йоҥылыш, я уто буква лийыныт. Мутат уке, мураш-кушташ, пайремлаш кумылышт уло гын, мокталтыман гына, а йылмым палыме шотышто шӱдӧ ийлан шеҥгек «тӧрштенна» мо? Марий йылмым огыдат пале, огыдат пагале гын, могай калык гыч улыда, могай пале марий улмыдам ончыкта? Марий тувырым чиен шогалын, кеч-кӧат чӱчкен-лоҥын кертеш. Адакше ынде илышыштына мурымаш-куштымаш деч посна моло интересат укела чучеш. Яллаште, олалаште арня сайын специальный военный операцийыште вуйыштым пыштыше-влак дене чеверласат. А марий калык мура-кушта да поче-поче эртарыме дискотекыште лоҥеш (моло калыкын тыге толашымыжым ужмаш-колмаш уке). Тыгай годым ала-молан вигак «пир во время чумы» ойсавыртыш ушыш толеш…    

Ожно, интернет уке годым, тынарак ӧраш логалын огыл. Ынде шуко еҥын соцкылыште шке лаштыкше уло: южо еҥ ден организацийлан тудым пашалан кӧра почаш кӱлын, ала-кӧлан тыге шке кидпашаже-влак нерген каласкалаш да нуным ужалаш йӧнан, кӧ дыр «илыш деч вараш ынеж код». Южо еҥын лаштыкшым кечынат ончалме шуэш: пеш мотор фотографий-влакым ыштылеш, ужын коштмо вер-шӧржӧ нерген оҥайын каласкала, куштылгын, сӧралын воза… А южын пеле-пула, шуко йоҥылыш дене возымыжым лудмек, тетла тушко «пурымо» огеш шу.      

А такше ЕГЭ-м сдатлаш ямдылен куштымо южо ӱдыр-рвезылан грамотность тӱҥ огыл докан - нуно «эрыкан» саманыште шочын-кушкыныт да тунемыныт.  Айманымым, вожылмым, сай огыл, ойӧрӧ манмым огыт пале. Конешне, ты саманыште тыгай койышыштат кӱлеш дыр. Но, ӱшанем, илышыште ушан-шотан улмаш, порылык, ыҥгайлык, шонкален-вискален моштымаш, кугуракым шотеш пыштымаш да моло сай койыш эре ончылно лийыт, уке гын садак илыш умылымашна кунам-гынат вашталтеш, да начар койышым «ишке дене ишкылен луктыт». Ӱмыр мучко умшаш вӱдым подыл коштшашат огынал, чумыр калыкнан лӱмжым волташ огыл манын, «Тыге огыл, йоҥылыш лийыда вет» манашат кӱлеш.