Кызытсе тукымлан тӱвыра поянлык кӱлеш мо?

Калык йӱлам, поснак мемнан, шагалрак чотан марий-влакыным, арален кодымо, тудым умбакыжат пеҥгыдемден толмо радамым ончалаш гын, шуктышаш паша лач тыгай йодышлан вашмутым пуымаш дене кылдалтын.

Пӱтынь элысе чумыр кугыжаныш политикын духовный ужашыжым виктарыме  шотышто РФ Президент В. Путинын  9 ноябрьыште пеҥгыдемдыме «Об утверждении основ государственной политики по сохранению и укреплению традиционных российских духовно-нравственных ценностей» указше лектын.

Калык йӱла поянлыкым арален да пеҥгыдемден толмо (сохранение и укрепление традиционных ценностей) кугыжаныш политикым образований, воспитаний, самырык-влак дене ыштыме пашаште, тӱвыра, шанче, тӱрлӧ национальностян калык, религий-влак кокласе кылым кучымо, тӱшка уверым шарыше коммуникаций (СМИ) сферылаште шуктыман - тыге палемдалтын Указын ик пунктыштыжо. Калык поянлыкым тукым гыч тукымыш кусарен, арален кодымым кугыжаныш политикын ик эн кӱлешан цельже семын ончыктымо. Чылам иктыш ушен шогышо Россий кугыжанышлан негызым пыштыше руш йылмым йот элысе лексика дене варналтме деч аралымын, руш литератур йылмын кызытсе нормыжым кучылтмын кӱлешлыкыштым тыгак посна ойырен палемдыме. Чын, шочмо элын духовный поянлыкшым йылме деч посна арален кодаш ок лий. Вет чылажат йылме гоч куснен толеш - койыш-шоктышат, ончычсым палымашат. Йылмым мондет гын, кеч-могай калыкынат поянлыкше шкенжын ок лий.

Мемнан республикысе районлаште марий туныктышо, тӱвыра, шанче, СМИ пашаеҥ-влак кеч южгунам гынат семинар ден конференцийлаште  вашлийыт. А теве марий калыкын чумыр тӱвыражын ужашыжлан шотлалтше кумалтыш йӱлан еҥже-влак паша йодыш-влакым каҥашымаш деч ӧрдыжеш кодыт. «Уна семын мероприятийлаш коштмаш - тиде икте. Но мемнан шкенан лончылышаш, шымлышаш, каҥашышаш йодышнат шуко, паша совещаний семын нигунам чумырген огынал», - тыге каласышт «Чолман» газет редакцийыш кодшо арнян погымо онаеҥ-влак. Марий калык йӱла - тиде кумалтыш йӱла гына огыл. Мо тугай калык пайрем, религиозный пайрем, кунам да кузе нуным эртарыме радамым  каҥашымаш коклаштышт шкеак ылыже. Такшым нуным, марий тӱвырам саклымаште калык йӱлам шуктышо-влакым, редакцийыш икте-весе дене кылым кучымо нерген кутыраш ӱжынна ыле. «Но кунам эше пашанам пырля чумырген каҥашен кертына?» - маньыч нуно. Садлан Краснокам, Калтаса, Янаул, Балтач, Мишкан, Бирск районла гыч толшо-влак дене вашлиймаш семинар гай эртыш. Кужаш гына кутырымек, мучашлан тыгай ойыш шуыч: «Кызытсе илыш йыжыҥын йодмыж почеш тӧрлышаш, тошто гыч кӱлешыжым налшаш, уым ешарышаш эше шуко». 

Но йылме деч посна калыкын духовный поянлыкше тукым гыч тукымыш куснен огеш керт - тиде пӱсӧ йодышым туныктышо, тӱвыра, газет пашаеҥ-влак, марий интеллигенций да тыглай калыкат умылышаш да пален шогышаш. Весыже. Кеч-могай пашамат пален, шот дене шуктен шогет да калыклан келша гын, тушко ушнен толшыжат ешаралтеш. Вашлиймашна тыгай иктешлымашан ой дене пайдалын мучашлалте. Конешне, вес ийлан «Чолман» газетлан подпискым ышташ манын, кажныже пеленже квитанцийым налын кайыш.