Тукымна ынже кӱрылт

Эше тидымак «Аважым ончен, ӱдыржым нал, ачажым ончен, эргыжлан марлан лек» калыкмут пеҥгыдемда. Мужыраҥмыда годым тиде ойым иктажда ушышкыда налын мо? Авада тӱен-тӱен ойлен гынат, порым шонен ойлымо мут-влак лыве семын пылыш воктечда чоҥештен эртеныт. Те колде колыштында. «Мемнан йӧратымаш тулотына кузе йӱлымым те кушеч паледа? Шижыда ыле гын…» - ойленда семында. Чалемаш тӱҥалше ача-авада-влакын тендан семынак рвезе лиймышт, шӱмышт тиде юзо тул дене йӱлымӧ нерген шоналтенат огыдал. Тиде тул кӧлан илаш шулдырым пуэн, а кӧн чонжым ломыжыш савырен…

Мутем йӧратымаш нерген огыл, вӱр, ген але тукымым кылден шогышо ДНК нерген лиеш. Пычкемыш йӱдым омо кошкымо годым тукымвожын койыш-шоктышыжо, порыжо-осалже нерген мом гына от шонкале. Кажне шке тукымжо дене кугешна, порыжым веле шарна, йӧрдымашыжым еҥлан луктын от ойло вет, да кӱлешыжат уке. Мо сайже, удаже уло, садак вӱр дене толеш, нигуш тидын деч шылаш ок лий.

Теве мыйын ик пошкудем шӧрым пога. Кызыт яллаште тиде профессий шуэн вашлиялтеш: ушкалым, моло вольыкымат шагал ашнат. Иктаж 10 -15 ий ожно 100 вуй кӱтӱш лектын гын, тиде ийлаште - 20-30 вуй веле, 5-6 суртышто веле ушкалым кучат. Но туге гынат пошкудем ожнат, тачат шӧрым пога, пашадаржат сай. А погымо шӧржӧ шукемеш веле. «Ончычсо колхоз ферма сдаватлыме наре погем», - ойла. Вес яллашкат коштеш. Тудым тыгай пашаеҥ-влак коклаште эн шуко шӧрым  погышылан шотлат. Шӧр -  кызытсе саманыште парышан бизнес. Но мо оҥайже - тудын кочажат эше сар деч ончычак ялыште шӧрым поген улмаш. Лектеш - тукым кыл, паша. 

Вес пошкудемынат шке пашаже, бизнесше уло. Инкубатореш чывигым луктын ужала. Тӱрлӧ тӱсан муно гыч, даже канде тӱсан гычат, луктеш. Йот элысе урлык агытаным кушта, ужала. Кидшат толеш, йылмыжат лывырге. Тудат шке тукымжо дене кугешна. «Ялыште кевытым кученыт», - ойла. Улан иленыт, маннеже дыр. Чынак, йорло еҥ кевытым кучен кертеш мо? Поянжылан ала чынак поян лийыныт, оксаштым кӧ шотлен. Тудын дене огына ӱчаше. Но мо палем, ту саманыште кевыт кучышым Колымаш шӧртньым але вес тӱрлӧ мланде поянлыкым лукташ шахтыш колтеныт. А кевыт кучышо коча тыныс гына илен, шке пӧртысӧ кевыт гыч сатум ужален. Тудым нигӧ нигуш колтен огыл. Ялыште кевытым почмек, икымше прикашик лийын улмаш. Прикашик - сатузо, кевытче. Тудын уныкажат бизнесъеҥ, ужалыше вет.

Кумшо пошкудемын кид-йолжо тунар уста, ну, чыла ыштен мошта. Эсогыл портретымат сӱретлен ужала. Кидыштыже возымо авторучка але карандаш веле лиеш гынат, пел шагат гыч тылат фотографироватлыме гай картычкым кучыкта. А ик кочаже фронтовой газет редакцийыште художниклан ыштен улмаш, талант.     

Нылымше трактор двигательым шинчам кумен поген кертеш. А кочаже фронтышто самолетым ачален. Лектеш, тукым-влакым чынак вӱр, ДНК ушен шогат. 

Да, пычкемыш йӱдым могай гына шонымаш вуйыштына ок пӧрд. Тек кажне айдеме шке тукымжо дене кугешна. Тиде вет поро кыша шуйна. Тукымна веле ынже кӱрылт.