Ах, чевер олмажат

Мемнан ялысе пожарный пӧртыштӧ йӱд оролын пу дене олтымо изирак пӧлемже улмаш. Тушко пӧръеҥ-влак погыненытат, бригадир толмеш, карт дене модыныт, манеш-манешым колтеныт. Южгунам олмапуан еҥ-влак моктаненат колтеныт. «Мыйын изи пакчашкем (сад-пакча мут лийын огыл) олмалан пурышым лӱенат кертам, пычалем уло» малденыт. Кӧн кузе оролымыжым воштылал колыштыныт. Мыйын ачамат тушто лиеден.

Икана Патола кугыза коҥгаш эҥертенат, шыргыжал пелештен: «Пурен ончышт мыйын пакчашкем. Вигак пален налыт, мо тугай шинчал заряд. Теҥгече гына шинчал дене лу патроным татылышым».

Самырык пагыт - вӱр модмо, весела жап. Павай ойлен гын, рвезе-влаклан тидым текшырен налаш кӱлын. Кас модмаш гыч пӧртылмыж годым ик рвезе павайын мутшым шарналтен. Четан пече гоч ончалын да тылзе волгыдышто Патола кугызан олмапу воктене, пычалжым ӧндалын, мален шинчымыжым ужын. Четан тоя-влакым шып гына иктын-иктын луктеден, кап шыҥышашлык рожым ыштен, пакчаш пурен. А павай тугак коргыктен мален. Рвезе, кок олман изирак укшым туген налын, пычал йытырыш керлын коден.

Эрлашыжым павай орол пӧртыштӧ ойлен: «Кодшо йӱдым олмам оролышым. Пеш ноенам ыле, мален колтенам. Кузе пакчашкем шып пуреныт, шоненат ом му. Пычалемым кок олма дене сӧрастарен коденыт. Кӧ тыге ыштен кертмым шижаш тӧчем тудо». Шкеже саде рвезе велыш шыргыжал ончалын. Эсекей павайже колышт шинченат, «Мый малымаш уке, тӱткын эскерем. Пурат гын, шуко шонен ом шого, вигак лӱем» малдалын. Кастене рвезе-шамыч адак павайым тергаш ошкылыныт, кузерак олмажым орола?

Ялыште кӧ дыр малашат возын, кӧжӧ кас кочкышым веле ыштен. Павай ден ватыже ӱстел коклаште шинчылтыныт. Рвезе-влак пӧрт пырдыжыш пу моклакам шроп кудалтен колтеныт. Эсекей павай лӱдмыж дене яктын йӱлышӧ 10-ан керосин лампыжым пуал йӧртен. Шолышташ мийыше-шамыч олма озан лекмыжым пеш вученыт, а тудыжо лекташат шонен огыл. Рвезе-влак, олмам поген, ӱдыр-влаклан йокмалан наҥгаеныт. Каласаш кӱлеш, олмаже изи гынат, пеш тамле ыле, мыят оксала наледаш коштынам. Кокай изирак пу корка дене ужален, ынде акшым омат шарне.

Эрлашыжым Эсекей павай орол пӧртыштӧ тыгерак йомаклен: «Таче йӱдым вор-влак олма шолышташ пуреныт. Йӧра олмапум тугыштын огытыл. Пӧртыштӧ лиям гын, иктажшым лӱемак ыле. Пелашем лӱдмыж дене лекташ тоштын огыл, колышт гына киен. Иктымат пален кертын огыл». Эх, павай, павай, лампым пуал йӧртымет пагытыште тый шкеже кушто лийынат вара?..

Илыш алмаштеш. Ындыжым пакчам вес семын оролат: кӧ дыр пече ӱмбалан шуркалыше кӱртньывоштырым шупшын шында, весе, нефтяной качалка гыч «ревуным» (сиреным) налын, электрический лампычке дене ушен, сад-пакчаште олмапу йыр чепым шупшеш. Олма шолыштшо молан чепым але шпагатым шупшмым кушеч пала? Тудлан вет олмаже тӱҥ огыл, процессше шергырак.

Мыйын ик палымемат кӱшнӧ каласкалыме семын ыштенат, «Ынде пакча дек нигӧ лишемын ок керт» манын шоналтен. Ик мотор кастене, пелйӱд лишан, пӧрт кӧргыштӧ осалым ыштылше коя пырысым оралтыш луктын колтымек, тӧшакыш шуҥгалтын, ласкан мален колтеныт. Мыняре маленыт дыр, трук «аралыше сигнализацийышт» урмыжаш тӱҥалын. Омыюа нимат умылен кертын огытыл: сад-пакчаште электролампычке-влак йӱленыт, сирена мӱгырен. Кӧн кидыш мо логалын, тудым кучен, малыме вургемышт денак олма шолыштшым кучаш лектын куржыныт. Нуж, эҥыж коклаште кычалыныт, садыже содыки кидышкышт логалын. Мо, шонеда, шкеныштын поктен лукмо коя пырысышт шупшмо чепыш логалын улмаш.