«Тунемше дене пашам ышташ жап кодшаш»

- Марина Валентиновна, школышто пашам ышташ тӱҥалме жапдам шарнеда мо? 

- Кок ий йочасадыште воспитательлан ыштымек, школ пашаш куснаш лӱдыкшырак чучо. Семынем «Кузе туныктем гын?» манын шонем ыле. Мылам икымше классым пуышт. Нимат огыл, эркын у сомылланат тунемалте.

- Кӧм шкендан наставникланда шотлен кертыда?

- Мыйын наставникем Антонида Тимиршиновна Умурбаева ыле. Кугу опытан, мастар туныктышо. Шагал комплектан Марин школышто тудден коктын гына туныктышна. Тудо мылам эре полшен, туныктен, умыландарен шоген. Сулен налме канышыш лекмешкыже, коктын пеш келшен пашам ыштышна.

-  Жап ончыко кая, технологият эре уэмеш. Пашаш толмыда деч вара тачысе кече марте туныктымо паша чот вашталтын мо?

- Туныктымо паша чот алмашталтын. Пашаш тӱҥалмем годым йочалан, тунемшылан моткоч кугу тӱткылык ойыралтын. Технический средства гыч диапроектор гына лийын, но йоча-влаклан тидат ситен, шып гына ончен да колыштын шинченыт. Планым, кӱлешыжым гына,  тетрадеш ручка дене возена, кагаз паша шагал ыле. Садланак тунемше-влак дене шуко мутланенна, умыландаренна. Пашанам кажне йочан шинчашкыже ончен, кумылжым умылен ворандаренна. Ача-ава-влакат шуко полшеныт. Туныктышым пагаленыт.

- Тунемше-влакын койышышт вашталтмымат шижыда?

- Йоча-влакат тунам мемнан дек шӱман ыльыч, молан манаш гын коклаштына тыгай кугу кагаз ора уке ыле. Туныктышым пагалыше ача-ава-влак икшывыштлан тыгаяк кумылым шыҥдарен кертыныт. А кызыт туныктышым пуйто «обслуживатлыше персоналыш» савыреныт. Кӱшыч конкурс почеш конкурсым тарваташ, тӱрлӧ курсым эрташ, мониторингым  да молым йодыт, тӱрлӧ приказым колтыл гына шогат… Туныкташ огыл, шӱлалташат жап уке!

- Кузе шонеда, кызытсе илышыште педагог ден наставник могай лийшаш улыт?

- Туныктышо-наставник грамотан, устан кутырен моштышо, ушан лийшаш. А тӱҥжӧ - уло чонжо дене шке пашажым, калыкшым йӧратышаш.

- Кызытсе образований системыште мом вашталтеда ыле?

- Мыйын шонымаште, школышто йоча шинчымашым налшаш, а молыжлан тек кружоклаште тунемеш. Мый гын СССР годсо программа ден учебник-влакым пӧртылтем ыле. Туныктымаш совет саманысе гай традиционный лийшаш, школ тӱрлӧ программа-влак почеш пашам ыштен ончымо площадкыш савырнышаш огыл. 

Марин ял, Илиш район.