Ик чер весым алмашта

Мӧҥгыштӧ тунемме деч вара шинчымашын качествыже ятырлан ӱлыкӧ волен кайымымат палемдыде огеш лий. Кызыт мемнан эн кугу ойгына - тиде ямде сурт паша. Интернетыште тудо чыла тунемме предмет денат уло, кажне еҥ тудын дене пайдаланен кертеш. Ямде улмо ӱмбач уш дене пашам ыштет мо? Кусарен нал да туныктышо деч «визытан» отметкым вучо... Уке шол, чын туныктышо-влак кертмышт семын «чояланаш» тыршат. Мутлан, ик погынымашыште руш йылмым туныктышо тыге палемдыш: «Тунемше-влаклан мӧҥгӧ пашам пуымо годым ик заданийжым ом пурто, а нуно тидым огыт уж, кузе Интернетыште возымо, чыла тугак кусарен налыт». Тиде икшывын тӱткылыкшӧ йӧршын йоммо да айдемын робот гайыш савырнымыж нерген ойла огыл мо? 

ЮАР-ыште Стелленбосский университет уло, маныт. Тудын пырдыжешыже тыге возеныт: «Кеч-могай нацийым пытараш атомный бомба але кугу кумдыкым авалтен кертше ракета огеш кӱл. Тидлан шинчымашын кӱкшытшым волтымаш да экзамен годым тунемшылан ондалаш йӧным ыштымат сита.

Тыгай врачын кидешыже эмлалташ мийыше еҥ кола. Тыгай инженерын чоҥымо пӧртшӧ сӱмырла. Тыгай экономист ден бухгалтер оксам йомдарат. Тыгай юрист ден судын чынже огеш лий. Образований сӱмырла, тугеже, нацият пыта». Мый Кечывалвел Африка Республикыш миен, возымым ужын омыл гынат, тиде ой дене пӱтынек келшем. Тунемаш кӱлмым умылыдымо, Интернет гыч кусарен моштышо икшыве-влакым куштен, ме шкенам шке ондалена. Ямде мӧҥгӧ пашам Интернетеш вераҥдыме ваштареш пеҥгыде законым лукташ огеш лий мо? Тидлан верч кушкын толшо тукымын тӱткылыкшӧ «нӱшка», ушыжо «кӱчыкемеш», нуно кид вий дене пашам ыштен огыт мошто. Илен-толын, машина ден робот-влакын тарзышкышт гына ынышт савырне ыле…