Шонаш туныктышо тоя-влак

Кюизенерын тояже-влак шонаш туныктат да икшывын моло моштымашыжым вияҥдат. Кружокым намийыме годым йоча-влак дене пырля шкаланемат шуко уым почым. Теве кузе математикым оҥайын да куштылгын тунемаш лиеш улмаш! 

Тиде модыш кумыт гыч индеш ияш марте чыла йочалан йӧра. Комплектыш 116 тоя, 1 гыч 20 марте цифр, математический знак-влак пурат. Тоя-влак икте-весышт деч тӱс да кужыт дене ойыртемалтыт. Кажне тоян кужытшылан келшыше числаже уло. Икгай тӱсан тоя-влакын кужытышт икгай. Икымше тоя эн кӱчык, тудо ошо, кокымшо - ал тӱсан да ошо деч иктылан (ик ал тоя = кок ош тоя кужыт лиеш) кужурак, кумшо - канде, нылымше - йошкарге, визымше - нарынче, кудымшо - фиолетовый, шымше - шеме, кандашымше - кӱрен, индешымше - заҥгарге, луымшо - йӱд-нарынче. Да кажне тоя ончычсыж деч иктылан кужурак.

Тиде тоя-влак дене модын, йоча-влак писын шотлаш тунемыт. Эн ончычак йоча-влак ик тӱсан тоя-влакым «ешыш» чумырышт, вара кажне «еш»  гыч, икте дене налын, поче-поче пыштышт. Тыге лу тӱрлӧ тӱсан тоя лекте. Эн кӱчык гыч тӱҥалын, эн кужу марте почела шогалташ гын, тошкалтыш лиеш. Кажне тоян ончычсыж деч иктылан кужурак улмым пеҥгыдемдаш ош тоям (тудо кубик) тошкалтышыш пыштен ончена. Ик тӱсан тоя-влакым икте-весышт дене висен, нунын икгай кутышан улмыштым умылена. 

Тений ныл ияш йоча-влак дене тоя гыч пӱкеным, пӧртым, пеледышым «сӱретлена». Тыгак нунын кужытыштым, кӱкшытыштым, чотыштым таҥастарена. 

Кюизенерын тояже-влак числан составшым тунемме годым пайдале улыт. Мутлан, йошкар тоя «4» ончыкта, тугеже, йошкар тояш ныл гана ош тоям пышташ лиеш. Нылыт - тиде ныл гана икте. Йошкар тояш ик ош кубикым ешарена гын, визыт лиеш. Тыгак визытым ик ал да ик канде тоям ушен ышташ лиеш. Задача-влакым решатлыме, школышто шукемдымаш, пайлымаш, площадь нерген умылтарыме годым, тыгак моделированийыште тиде тӱрлӧ тӱсан тоя-влак полшат. Туныктымаште нуным кучылташ полшышо альбом-влакым ыштеныт. Йочан вийжым ужын, йӧсырак але куштылгырак заданий-влакым ойырен налаш лиеш. Йоча-влак, парня дене кучылтын, шке шинча дене ужын, шотлаш, тӱткӧ лияш, таҥастараш да уш дене пашам ышташ тунемыт. Комплект кажне йочалан ситышын лийшаш. Но мемнан туныктымаш системыште тиде экшык эн ончылно шога.