Туныктышо, мый тыйын ончылнет вуемым савем

Туныктымо пашан нелылыкшым мый сайын палем, вет авамат тиде пашам ойырен налын. Тудын кажне йоча верч тургыжланымыжым, кажне кечын тетрадь орам тергымыжым, уроклан ямдылалт шинчымыжым ужам. Авам шке пашажым йӧрата. Тиде кумылым тудлан, очыни, икымше туныктышыжо А.П. Игнаева шыҥдарен. «Антонида Петровна мыланна ава гай ыле: ме тудлан чон ойгынам почын кертынна. «Тый кертат, тый вет пеш патыр улат» манмыже мемнам тунемаш, сайрак койышан лияш кумылаҥден. Туныктышына мыланна жапшым чаманен огыл, каныш годым пӱртӱс лоҥгаш экскурсий дене коштынна», - порын шарналта авам.

А.П. Игнаева, Благовещенск педагогический училищым тунем пытарымеке, 1963 ийыште Мишкан районысо Пӧкленде тӱҥалтыш школышто туныкташ тӱҥалын. Ик ий гыч пӱрымашыже Ардаш кыдалаш школыш конден. Сулен налме канышыш лекмешкыже, тиде школын тӱҥалтыш класслаштыже тыршен.

Кызытсе ялысе школла дене тунамсым таҥастараш огеш лий. Тунам йоча-влак шукырак лийыныт, сандене кок смене дене тунемыныт. Школышто кум шӱдӧ утла йоча улмаш. Икымше классыште коло утла йочам лудаш, возаш, шотлаш туныктеныт. Умбакыже сылнын лудаш, ушышто шотлаш, чаткан, йоҥылыш деч посна возаш туныктымешке, туныктышылан мыняр тыршаш кӱлын?! Антонида Петровна йӧратыме пашалан уло моштымашыжым, вийжым пуэн. Эре уым кычалше, тӱрлӧ йӧн-влакым кучылтшо туныктышо йоча-влак деке корным вашке муын. Тудын тунемшыже-влак керек-могай кӱкшытан тергыме пашаштат сай шинчымашым ончыктеныт. Тыршен ыштыме пашан лектышыжат лийын: А.П. Игнаевам 1974 ийыште «Победитель социалистического соревнования», 1983 ийыште «Отличник народного просвещения» знакла дене, 1984 ийыште «Ветеран труда» медаль дене палемденыт. Чап грамотыжым шотленат от пытаре.

Ялысе туныктышо йоча-влаклан шинчымашым пуымо дене гына огеш серлаге, тудо калык коклашкат шинчымашын, сымыктышын кугу вийжым шарышаш. Тыге туныктышо да ялысе клуб пашаеҥ-влак, ял калыкым пырля ушен, спектакль-влакым шынденыт. «Мыланем 1965 гыч 1996 ий марте кандаш спектакльыште тÿрлö рольым модаш логалын», - ойла Антонида Петровна. Миклай Рыбаковын «Морко сем» пьесыж почеш шындыме спектакль дене районышто лауреат лӱмым налыныт. Тылеч посна арня еда тургым жапыште, каныш кечын, колхозлан писте выньыкым, шудым ямдылаш, пареҥгым, кешырым сомылаш полшеныт. Очыни, тунам айдеме тыгаяк лийын: «Мый ом керт» манын моштен огыл.

Антонида Петровнан йоча пагытше элын эн неле жапыштыже, Кугу Ачамланде сар годым, эртен. Тудо 1940 ийыште Мишкан районысо сылне Акарт курык воктен верланыше У Эшым ялеш шочын. Шучко сар ӱмырешлан ныл йочам ача деч посна коден. А.П. Игнаева тиде жапым тыге шарна: «Авамын воштылмыжым пеш шуэн ужынна. Южгунам шыман шыргыжал колтат, ӱмбакыже куанен ончена ыле. Авам йӧным муын моштышо ӱдырамаш ыле, ме шужен шинчен огынал. Шуко ешын кочкашыже уке ыле, кӱчен коштшо-влакат лийыныт». Тыге, ӱдырлан изинек пашаш шуаралт кушкашыже логалын. Паша кӧргӧ чаткалыкым, вий-куатым ешарен, еҥын пашажым аклаш туныктен. Санденак Антонида Петровна пашажым йӧратен, уло кумыл дене шуктен, чылажат сайын воранен толын.

Туныктышын поянлыкше - тудын тунемшыже-влак. Шке икшыве семынак, нунын куаныштлан куана, пырля ойгыра. Антонида Петровнан тунемшыже-влак, кумда элнан тӱрлӧ кундемлаштыже илат гынат, шочмо кундемыш пӧртылмышт годым туддек унала мияш жапым муыт. Тунемме жапыштым порын шарналтат, шкеныштын илышышт дене палдарат, поро тазалыкым тыланен, чон почын кутырен каят. Тыгак лийшаш докан. Сай туныктышо шке койышыжо, кумылжо дене ончыкылык тукымын чонышкат волгыдым шара, тыгай порылык тӱняште кушшо йочан чонжат яндаррак, илыш умылымашыжат кумдарак лийыт, шке вожшым ок мондо.