Медициным шымла, студотрядым вуйлата

- Валерия, тый медик лияш ямдылалтат. Молан ты профессийым, медицина корным, ойырен налынат?

- Мый медицина институтыш тунемаш пураш 10-шо класс гычак ямдылалташ тӱҥальым (Мишкан район Арзамат ял гыч улам). Куваваем кумло вич ий Озерка ялыште фельдшерлан ыштен. Авамат, Бирск оласе медколледжым тунем лектын, коло вич ий утла шочмо Озерка ялыштыже фельдшерлан тырша. Нунын пашаштым ужын, мыйынат изиэм годсек ош халатым чийымем шуын. Тугак лекте - медик тукымым шуем, тений кудымшо ий кажне кечын ош халатым чием. 

- Могай факультетыште шинчымашым погет? Тунем лекмеке, могай профилян пашаеҥ лият? 

- Мый медицина университетыште кудымшо курсышто, «медико-профилактическое дело» факультетыште шинчымашым погем. Тунем лекмеке, диплом почеш врач-эпидемиолог-гигиенист лиям. 

- Кызытсе вашталт толшо саманыште студент лияш куштылго мо? Могай улеш тудо, тачысе кечын студентше?

- Молгунамсе семынак студент-влак тӱрлӧ улыт: кӧ тунеммашым гына пала, книга дене шинчылтеш, кӧ моло оҥай пашамат шукта - спортышто шуаралтеш, тӱрлӧ творчество дене заниматлаш жапым муэш, школышто самырык-влак дене профориентаций пашам намия. 

Кажныже шке корныж дене кая. Кеч-могай студентлан эн сайже - сессийым жапыштыже петыраш. Чумыржо тачысе студент чолга, шонымашышкыже, тыгак чыла вере шуаш тыршыше, рушла каласаш гын, мобильный улеш.  

- Тынар ий тунеммеке, тугеже студент илышын чыла шере-кочыжым «тамлен налше» самырык еҥ улат. Студент жапыштет шарнаш кодшо оҥай случай-влакат лийыныт, очыни? 

- Студент оҥай томаша деч посна илен ок керт. А медикын илыш эшеат весела: моло-влак гай ик зданийыште гына огына тунем, больницыласе подвалыштат лийына, мемнам госпитальлаш да моло вереат «кышкат». Садлан кажне кечын ола мучко пелен кугу сумка ден пакет-влакым кондыштараш логалеш. Тушто мо гына уке: учебник, тетрадь, кочкыш, вашталтен чияш йолчием, халат, молыжат - чыла тиде эре пырля! 

Эше ончыч тӱҥалтыш курслаште тунемме годым анатомий занятийыште препарироватлыме труп (шке коклаште «препарат» манына) дене пашам ыштена ыле. А нуным формалиныште кучат, туштак аралат, садлан тудо айдемын слизистыйжым, шинчам шинчавӱд лекмеш чыгылта. Буфет уке, кочкыш контейнерыште, моткоч шуженна, кочмо шуэш. Мом ышташ? Мый перерыв годым саде препарат воктенак шинчым да чытенак кочкым. Пырля тунемме йолташем-влак, тыгай сӱретым ончен веле огыл, воктенже шӱленат кертын огытыл! Кызытат тиде историйым воштыл шарналтат.  

- Валерия, тый эше студотрядын чолга еҥже улат. Студотряд дене утларакшым ончыч кугурак тукымын пасуш пареҥгым, вес кундемлаш арбузым погаш мийымышт нерген каласкалымыштым колаш лиеш. Тыгай студотряд-влак кызытат улыт? 

- Таче студотряд-влак эшеат кумдан шарленыт: студент-влак чоҥышылан, поездлаште проводниклан, медиклан, педагоглан, энергетиклан, гостиницысе сервис дене кылдалтше сомылышто да моло вереат тыршат. Кызыт Российыште студотряд - тиде студент-влаклан каникул жапыште тӱрлӧ аланыште пашам муаш, самырык-влакым патриотизм шӱлышеш кушташ, тӱвыра поянлыклан шӱмаҥдаш полшышо организаций. Мемнан кундемысе студент-влак тӱрлӧ предприятий ден организацийлаште яра жапыште кеҥежым веле огыл, телымат пашам ыштат. Икманаш, студотряд паша идалык мучко шуйна. 

- Тиде ушемыште могай пашам шуктет? Студотрядысе сомылет дене лишкырак палдарет ала?

- Мый студотрядыште кудымшо ий тыршем. 2019-2021 ийлаште «36,6» медицина отряд дене геронтологий рӱдерыште (илалше-влаклан полышым пуышо пӧрт), кок ий ковид-госпитальыште пашам ыштенам. 2022 ийыште, кумда элнан моторлыкшым, поянлыкшым ужаш кумыл лекте да тудын мӱндыр кундемышкыже - Камчаткыш - логальым. Тушто «путинный» манме отряд радамыште тыршышым. Путинный отряд (СПуО) - тиде колым перерабатыватлыше заводлаште тыршыше студент отряд-влак. Нуно коллан, мӧртньылан, ракообразный ден моллюск-влаклан тичмаш переработкым ыштат, консервирований сомылымат шуктат. Меат тыгай заводышто тыршенна - тӱрлӧ теҥыз сатулан переработкым ыштенна. Тиде пеш неле паша. «Путина не любит слабых» маныт. Чын ойлат. Паша графикат куштылго огыл: 8 шагат паша, 8 шагат каныш, вара уэш тыгак. Авам ден ачамын мыйым мӱндыр кундемыш колташ кумылышт уке ыле, конешне… Но чыла сай лие - ӱшаныме пашам шуктен кертым, таза-эсен пӧртыльым. Ынде кокымшо ий кеҥеж каникулым Камчаткыште, Охотское теҥыз воктене, вулкан да кол-влак коклаште эртарем. Мемнан студент-влак тыгак Сахалиныште, Чукоткышто пашам ыштат. Тушко самолет дене чоҥештылына. 

Мый Российысе студотряд-влакын Оренбург оласе региональный пӧлкажын штатный пашаеҥжылан шотлалтам, ик ий утла тудын pr-пӧлкажым вуйлатем, тыгак Оренбург оласе студент-влакын путинный отрядыштын вуйлатышыже улам. Студотряд ушемын Интернетысе соцкылжым вӱдымылан, СМИ-влак дене пашам ворандарымылан вуйын шогем, отрядласе пресс-рӱдер-влакын пашаштым виктарем, туныктем, шуктымо пашаштым тергем, студент-влаклан пашаш пураш полшем. 

- Икманаш, студентын илышыже мӱкш омартала шолеш. Студент жапетым шкеже кузе аклет? 

- Студент жапемым мучашлымешке, умбакыже тунемаш ом пуро гын, пел ий веле кодын. Тидлан ӱшанымылат ок чуч: пуйто кызыт веле тунемаш пуренам, авамлан телефон трубкаш «мӧҥгӧ кайыме шуэш» манын шортынам, а вашке диплом кидыште лиеш. Жап пеш писын да шижде эрта. Мылам студент илыш - профессийым налаш ямдылалтме, койыш-шоктышемым, шкем шуарыме жап. Тудым мый арам эртарен омыл: медициным шымленам, студотрядыште тыршымемлан кӧра путешествийлаште лийынам -  элым тугок ужын коштынам, тӱрлӧ конкурслаште сеҥенам да, шонем, Оренбург областьлан шагал огыл пайдам конденам, кундемыште тунемше ӱдыр-рвезе-влаклан полшенам. Тидым Приволжский федерал округын да Камчатка крайын таумутан серышышт-влакат пеҥгыдемдат.

- Студент лияш ямдылалтше самырык ӱдыр-рвезе-влаклан мом тыланет? Нунылан могай каҥашым пуэт?

- Ӱдыр-рвезе-влак, мӱндырк тунемаш каяш ида лӱд. Палаш ок лий: южгунам тудо вер эн сай да сылнын чучаш тӱҥал кертеш. Колыштса шке шӱмдам, жапдам пайдалын эртарыза. Учебник да книга-влак коклаште шинчыме годымак шкем шуараш, сеҥымашыш шуаш йырым-йыр йӧн моткоч шуко. Тӱҥжӧ - шке «талиҥгам» муаш. Экзамен-влак шотышто пешыжак ида ойгыро: чылажат сай лиеш. Тургыжланен, нервыдам веле пытареда, а тудым уэмдаш, оксала налаш ок лий.