«Марий улмем дене кугешнем!»

Марий Самырыктукым слетышто (2018 ий).
Марий Эл, Сернур районысо Марисола ялыште.

Рвезе Пермь районысо Кукуштан поселкышто ила. «Поселкышто марий-влакым але верештын омыл. Очыни, марий еш гыч тыште ме веле улына», - палемдыш тудо. Пермьысе политехнический университетым тунем лекше рвезе нефтьым да газым лукмо сомыл дене кылдалтше пашаеҥ лияш шона. Саша руш калык коклаште кушкын, но мутланымаштыже, койыш-шоктышыштыжо шочмо калыкшым нимучашдыме пагалымаш шижалтеш. «Ачам - Пермь марий, Суксун район Кызганде ял гыч улеш. Мыят туштак шочынам. Авам - Мишкан район Токтар ялын шочшыжо. Школышто марий йылмым туныктен огытыл. Мый тудым шкевуя тунемынам. Кугурак лиймекем, Башкирийыш чӱчкыдынрак мияш тӱҥалынам. Тушко коштынак, шочмо йылмым тунем шуым. Суртышто ынде марла мутланена. Шочмо йылмемым, калыкемым йӧраташ ачам шӱмаҥден. Кузе шарнем, икана (Але школышкат коштын омыл тунам.) калык перепись годым шкемым «руш» манын возыктынем ыле. Тунам ачам мыйым туге «почкалтарыш» - ӱмыреш ом мондо. Тугодымак марий калык нерген каласкалыш, историйжым умылтарыш. Лач тунам шӱм-чоныштем марий улмем дене кугешныме кумыл ылыже. Йӧра эше, вес калык семын возалташ шонымашем кочам деке шуын огыл - мый денем тунам мо лиеш ыле, шоналташат лӱдам!» - шыргыжал ойла тудо.

Саша - илышым йӧратыше, шкем тӱрлӧ семын шуарыше рвезе - гитар дене шокта (Интернетыште видеоурокым ончен тунемын.), моштымыж семын рушла, марла мурым возгала, нуным родо-шочшын лӱмгечылаште шокталта, муралта. Эше шахмат, футбол дене модеш, книгам лудын, уш-акылжым пойдара. Футболын гын фанатшак улеш. Болельщик семын Екатеринбург, Казань, Уфа олалаш миен, чемпионат-влакым ончаш Казаньыш, Самарыш, Казахстанышкат шуын. Но эн йӧратыме хоббиже - тиде путешествий. Рвезе яра жапыште, Пошкырт кундемыш родо-шочшыж дек унала толын коштмо деч посна, Кавказ кундемым, Ставропольем, Йӱдвел Осетийым, Кабардино-Балкарийым, Казахстаным, Екатеринбург, Петропавловск, Астана да моло олам ужын савырнен.

Казахстан Республикысе Нур-Султан (Астана) олаште.

Рвезе мер пашаланат кожмак. Арамлан огыл, очыни, тений Сашам 500 еҥ коклаште эртарыме конкурсын лектышыже почеш РФ Кугыжаныш Дума пелен чумырымо Российысе тӱрлӧ калыкын самырык-влакын Советышкыже ойыреныт. «Советыште Россий мучко чылаже кумло ӱдыр-рвезе улына. Марий-влак кокла гыч шкетын улам. Май мучаште РФ Кугыжаныш Думышто Советын икымше погынымашыже лие. Ыштышаш паша радамым але рашемдена, шотыш кондена», - каласкала тудо.

…Еш фото-влакым ончымо годым нунын коклаште вуеш шушо рвезын коважым ӧндалын войзалтме фото шинчалан перныш. Сылнын койыт. Кумылым савырыше фото нерген йодде шым чыте. «Тиде йӧратыме куваваем дене пырля, - умылтарыш Саша. - Тений тудлан 82 ий теме. Тиде мыйын ик эн шергакан айдемем. Кувавам мылам илышыште - кугу пример. Уло секретемым тудлан гына ӱшанем, чоным тургыжландарыше, ушышто пӧрдшӧ шонымашемымат тудо гына пала…» - ӧрыктарыш Саша. А эше рвезе суртыштыжо кугезе-кугезе кочажын да кугезе-кугезе коважын шӱдӧ коло ияш марла тувырыштым арала. «Тиде тукымнан реликвийже. Нуным нигӧлан нигунам ом пу», - ойла тудо. Рвезе шкежат марий вургемым чияш ок вожыл. Тӱрлӧ олалаште лиймыж годым верысе тӱҥ достопримечательность пелен марла тувырым чиен войзалтеш. «Пермь кундемысе ик путешественник чыла вере «маска вуйым» чиен войзалтеш, а мый тыге шонен муым - палыме верлаште марла вургемым чиен возалташ!» - каласыш Саша.