Куштыралан «кокымшо илышым» пӧлеклена?

- Тиде вашталтышым илышыш шукертак шыҥдараш кӱлеш ыле. Тачысе кече марте ме шӱкшакым, полигонлаш чумырен, мланде йымак урена ыле. Но тиде йӧн шӱкшак свалке-влак шотышто экшыкым кораҥдаш ок полшо. Полигон-влак ончыч кузе ситен огытыл, кызытат огыт сите, нуным моткоч писын темат. Тиде йодышым кӱлеш семын ворандараш муниципалитет-влакын шийвундышт нигунам ситен огыл, садлан нунылан шийвундым республика бюджет гыч ойырымо.

Шӱкшак дене кылдалтше пашам виктарымаш тӱня мучко уда огыл бизнеслан шотлалтеш. Мемнан задачына - федерал документ-влаклан эҥертен, республика кӱкшытыштӧ тиде сомыллан сай негызым ышташ. Тидлан куштырам, вторичный материальный ресурсыш савырен, тудым перерабатыватлыме шотышто у отрасльым ыштыман, молан манаш гын шӱкшакын 50 процентше - тиде угыч кучылташ лийме, пайдале материал. Тушеч кӱлешыжым ойырен, калыклан эше вес пайдале сатум ямдылаш лиеш.

Таче, закон дене келшышын, южо вторичный шӱкшакым мланде йымак тояш ок лий. 2017-ше ийыште чиян да шем металл деч кодшо, тыгак илышлан лӱдыкшӧ улшо моло куштырам мландеш ураш чарыме ыле, 2018-ше ийыште тиде спискыш кагазым, термопластикым, полиэтиленым ешарыме. Кызыт республикыште коммунальный шӱкшакым (ТКО) чумырымо

9 полигоным, шӱкшакым ойыркалыме 26 комплексым, шӱкшаклан перегрузкым ыштыме 48 пунктым чоҥаш кутырен келшыме. Сельский районлаште куштырам перерабатыватлыше кугу комплексым чоҥаш кӱлешлыкше уке, садлан тушто шӱкшаклан перегрузкым ыштыше пунктым почаш палемдыме. Тыгай верла гыч шӱкшакым куштырам ойыркалыме комплексыш колтат. Тушто сайлыме да кӱлешан вторичный материаллан переработкым ышташ Башкортостан Республикыште экотехнопаркым ыштыме нерген шоналтыман. Экотехнопаркыште кагазым, яндам, полиэтилен да моло куштырам перерабатыватлыме шотышто тӱрлӧ предприятий-влак вераҥыт. Нине задаче-влакым Россий Федерацийыште производство гыч кодшо шӱкшаклан обработкым, утилизацийым ыштыме промышленностьым вияҥдыме нерген Стратегийыш пуртымо. Россий мучко чылаже 70 утла экотехнопаркым чоҥаш палемдыме. Тачысе кечын шӱкшакым чумырымо полигон-влак куштыра дене моткоч писын да палемдыме жап деч ятырлан ондак темалтыт. Тушко шошым, субботник-влакым эртарыме жапыште, кугу габаритан да ойыркалыдыме моткоч шуко шӱкшак логалеш. Тыге республика мучко 2300 наре санкцийдыме свалке-влак «шочыныт». Таче БР Экологий да пӱртӱс дене пайдаланыме министерство региональный оператор дене пырля нине свалке-влак шотышто «инвентаризацийым» эртара. Тылеч вара муниципалитет-влак нуным кораҥдышаш улыт. Ме шке илыме мландынам, шӱлымӧ южнам, вӱд объектна-влакым шке кидна дене аяртена. Коммунальный шӱкшак шотышто у системым илышыш шыҥдарен, ме шкаланна да ончыкылык тукымлан илаш йӧнан сай средам ыштена.

- Республикым икмыняр ужашлан «шеледен», конкурс почеш региональный оператор-влакым ойырымо. Шӱкшак шотышто йодышлан нуно вуйын шогаш тӱҥалыт?

- Территориальный схеме дене келшышын, региональный оператор-влак республикыште ныл ужашлан шеледалтын пашам виктараш тӱҥалыт. Тышке эше ик зона - Межгорье ЗАТО - ушна. Подрядчик семын, региональный оператор-влак муниципалитет-влак дене пашам чак виктараш тӱҥалыт. Республикыште тачысе кечылан 47 полигон уло, шӱкшакым чумырышо объект семын тушеч 36-шым веле кугыжаныш реестрыш пуртымо. Тидын шотышто вторичный сырьем погышо да перерабатыватлыше предприниматель-влаклан полышым пуыман. Тунам пайдале куштырам погымо сомылыш калыкат чолганрак ушна ыле. Экономика шӧрын нергенат шарнаш уто огыл.

- У системыш куснымо сомылышто район, ола, села администраций-влаклан, тыглай калыклан могай роль ойыралтеш?

- Закон почеш, муници-палитет-влак управляющий компаний, ял администраций, граждан-влак дене пырля бытовой шӱкшакым чумырымо верлам шке ойырен налыт. Тиде йодышым шуко пачеран пӧртыштӧ илыше-влакын погынымашыште але селасе сходышто каҥашышаш улыт.

А региональный оператор тыгай верла гыч шӱкшакым шупшыктымо сомыллан вуйын шогаш тӱҥалеш.

Иктым умылаш кӱлеш: ме региональный операторлан погынышо шӱкшакын кугытшылан тӱлаш тӱҥалына. Коммунальный куштырам мыняр шагалрак чумырена, погымылан да утилизацийлан тунар шагалрак тӱлена. Шуко пачеран пӧртлаште але поселкылаште илыше калык куштырам погымылан мутым тӱшкан кучаш тӱҥалеш, вес семынже, коммунальный услугылан тӱлышаш оксан кугытшо погынышо шӱкшакын чумыр кугытшо деч шогаш тӱҥалеш.

2019-ше ий 1 январь гыч коммунальный платежкышто коммунальный шӱкшак шотышто региональный операторын услугыжо манме пунктым пуртымо лиеш. Тымарте квитанцийыште тыгай пункт лийын огыл.