Кӧлан взятке чӱчкыдынрак логалеш?

Башкортостан Республикыште илыше калык элыште, кундемыште коррупций улмо фактым сайлан ок шотло. Туге гынат обществыште тыгай ой шарлен: ятыр сомыл илышыште взятке полшымо дене шукталтеш. Тыгай иктешлымашке шуаш Башкортостан Республика Вуйлыклан ямдылыме социологий шымлымаш полшен. Документын тӱҥ положенийже-влакым «РБК-Уфа» увер агентство савыктен. Тиде шымлымаш негызеш изданий «Кӧлан взяткым чӱчкыдынрак пуат? Еҥ-влак тудым шке кумылын тушкалтат але тидым нуным ӧкымеш ыштыктат? Калык тидын ваштареш кузе кучедалнеже?» йодыш-влакым ямдылен. Тиде шымлымашым Кемеровышто лийше трагедий дене чак кылдат.

Шымлымашын авторжо-влак респондент-влаклан 1 гыч 10 марте шкала дене южо иктешлымашым аклаш йодыныт. «Должностной лица-влаклан взяткым нигунам пуыман огыл» ой 8,2 баллым, «Взятке ятыр йодышым рашемдаш полша» 7,5 баллым, а «Тиде пашам вес семын решатлаш йӧн уке гын, взяткым пуаш сулык огыл» 4,5 баллым погеныт. Башкирийысе калык коррупций ваштареш кучедалмашым кӱлешан сомыллан шотла (64,3%), но 19,1%-ше взяткым налше коклаште бизнес пашаеҥ, предприниматель шуко улмылан кӧра тидым арам эртарыме жап семын акла, 55,7% калык коррупцийым мучаш марте пытараш ок лий манын шотла.

Коррупций шарлыме сферылан Башкирийыште илыше калык тӱҥ шотышто ГИБДД (47,6% еҥ), полиций (39,5%), вуз (34,7%), прокуратура, следствий, ФСБ да суд (33,9%), корно озанлык (30,5%) пашаеҥ-влак улмо сферым шотлат. Респондент-влакын шке опытыштым шотыш налаш гын, туштат ГИБДД ончылно улеш. Илышыште взяткым пуышо кокла гыч 19% еҥже оксам ГИБДД пашаеҥлан, 15,2% вузын преподавательжылан, 10,5% еҥже врачлан пуэныт. Статистика почеш, чумыр ончымаште, ялысе дене (11,2%) таҥастарымаште, оласе калык (20,7%) коррупций факт дене чӱчкыдынрак вашлиялтын. Йодыштмаш дене келшышын, взяткым эн шуко бизнес вуйлатыше, индивидуальный предприниматель, кӱшыл образованиян специалист-влак пуэныт. Взяткым шукыжым окса дене (62,1%) тӱленыт, кокымшо верыште - пӧлек (21,4%), кумшо верыште - тӱрлӧ услуго (12,6%). Молан тыге ыштымыштым взяткым пуышо-влак «Тиде ситуацийыште эре тыге ыштат» манын умылтареныт.

Коррупций ваштареш кучедалме шотышто эн эффективный йӧнлан граждан-влак строгий наказанийым (18,7%), коррупций факт нерген уверым шарымашым (16,7%), кугыжаныш услуго-влакым утларак вошткойшым ыштыме мера-влакым (15,2%) шотлат. Коррупций ваштареш кучедалме шотышто республикысе кугыжаныш кучемын пашажым 33,8% респондент сайлан, 41,9% удалан шотленыт, муниципальный кугыжаныш кучемын пашажым 32,9% еҥ сайын, 43,6% удан акленыт. Российысе дене таҥастарымаште, калык Башкортостанысе тӧра-влакын тыршымыштым кӱкшынрак акла.

Л. ШАВАЛИЕВА.