Вӱреш шыҥыше койыш

Кастене вашлийына, мутланена, тамакым тӱргена. Петя деч молыжо чыла шкенан тамакым шупшынна. Тудын кӱсеныштыже эре самосад але махорка гына, а мемнан - сигарет. Пеленна шупшаш лектеш да «Мыйын махоркым пӱтырен шогымеш, ала ик сигаретым шупшыктет?» манеш ыле. А шинчаже тугай лӱдшӧ, изи пинеге гай мыскынь коеш. Ондак тидым ышна шиж, ик тамакым чаманет мо? Эше кечын ик еҥ деч огеш йод. Варарак йыгыжгаш тӱҥална. Шӱрден пелешташ сай ок чуч: кугу ийготан, уда айдемат огыл гай. 

Каныш кечын изишак каналташ кочывӱдымат подылына. Налме годым огеш ушно, «Оксам уке але шагал» манеш. Ӱстел коклаш шичмек, ойырен огына кодо, адакат пырля ӱжына. Нигунам ок торешлане. А ик-кок чаркам подылмек, «оҥайым» ойлаш  тӱҥалеш. Но «оҥайже» чыла шолыштмаш дене кылдалтын. Ондак воштылат, вара чонлан кочын чучеш.

«Согыш годым ешна нигунам шужен ыш шинче, киндына эре ыле, - манеш Петя. - А паледа, кузе? Колхозын клатше, кӱварым коля ынже шӱтӧ манын, 20-30 сантиметрлан нӧлталалтын. Кугыеҥ шыҥышашлык огыл, а мый тушко пурем да, кӱварым йымач шӱтен, иктаж пел ведра пырчым йоктарем ыле. А вара рожыш ишкым керлам. Ик рож гыч шуко йоктараш огеш лий, шижын кертыт. Эше нӧрепым  сура дене тӱкылат ыле. А нӧреп аҥже вичкыжрак пырня дене пуралалтын. Пырняжге нӧлтал почынат, нӧрепыште саклыме ӱмбалым, торыкым кочкын лектына. Кӧршӧкшым, мушкын, пече ӱмбалан сакен кодена». 

Колхоз отарыште омарта гыч мӱян рамым луктын кочмышт нергенат ойлен. Шуко ыле тудын тыгай «оҥайже». Ик ганат «шолыштым» мутым кучылтын огыл, «Налын тольым, кочкын лектым» да моло семын гына манын. Пуйто пуэн колтеныт, утыжым пукшен-йӱктен луктыныт - корнышто мумо гай.

Кажнына тылзылан ик-кок гана мӧҥгыжӧ миен толеш. Лавыран вургемым наҥгаена, мӧҥгӧ гыч сумка тич кочкышым темен кондена. Петянан толмыж годым сумкаже тунар неле ок лий, а вот мӧҥгыжӧ пыкше нумал кая. Нигӧ ок пале, мом тунар нелым паша гыч наҥгаяш лиеш. Мемнанат палыме шуэш, сумкашкыже мом оптен?

Ик кугарня кастене Петр омса воктеран сумкам ямдылен шындышат, Слава дене пырля тамак шупшаш лектыч. Тудо кечын Славаным шупшаш черет ыле. Тиде жапыште Саня писын гына сумкажым почын ончале. А тушто - кужу болт, шпилька, гайка-влак. Чылажат склад гыч. Саня «Айда тудланат оҥайым ыштена» каласыш да, чыла кӱртньым ястарен, олмешыже ныл кермычым пыштен, сумкажым петырен шындыш.

Петяна мӧҥгыжӧ коштын тольо. Тулеч вара тудын «оҥай» историйже-влакым  ышна кол, а тамакым тугак «лӱйкала» ыле. Ну а сумкаже? Тудым почын ончалдеак нумал каен». 

Да, вӱреш шыҥыше койышым нигузе тӧрлаш ок лий. Арамлан огыл «Пӱгырым шӱгар тӧрла» маныт вет.