Кочкам ыле, совла лиеш гын…

Реве ялын ик мотор ӱдыржӧ Ӱкӱдыш марлан лектын. Марийже колхозышто пашам ыштен. Кугу капан, ошалге чурийвылышан, пеш мотор марий лийын. Ача-аван суртышто эрканрак кушкын: изиж годым сурт сомылым ышташ пеш туныктен огытыл, утыждене чаманеныт. Садлан ешаҥмекыжат, сурт кокласе сомылым шукыжым ватыже ыштен. Икшыве шукылан кӧра ӱдырамашлан чыла вере шуаш куштылго лийын огыл. Туге гынат тиде чулым, пашалан кызу (Пӱрӧ районышто тыге маныт) кожмак айдеме чыла сомылым шуктен ыштен. Вара икшыве-влак кушкын шогалыныт, аваштлан полшаш тӱҥалыныт.

Ӱдыр-влакат, эргат вуеш шуыныт. Эрге ачаж гаяк кугу капан, ошалге чурийвылышан, сар мотор лийын. Реве ял гыч шкеж гаяк чапле ӱдырым марлан налын.

Кугу сӱаным эртарымек, эрге ден шешке ик жап ача-аван суртышто иленыт. Ача пашаш коштын, ава пакчаште шӱкшудым сомылен, оралтыште тӱрлӧ сомылым ворандарен. Шешке кочкаш шолтен.

Ача паша гыч кечывал кочкышым ышташ толынат, у шешке ӱстембак киндым шулын пыштен, шӱрым волтен, а совлам пышташ монден. «Совла» мутым тӱрлӧ вере тӱрлын ойлат. Марий элыште «совла» маныт, Пӱрӧ да Калтаса районлаште - «пане», Мишкан велне - «калак». Кудыжо чын, маныда? Финн-влак «паннуа» маныт, тугеже «пане» манмыже эн чын лиеш.

Ынде Ӱкӱдӧ марий деке пӧртылына. Ача ӱстел коклаш кочкаш шинчын, но… кочдеак, пашаш лектын каен. Шешке нимолан ӧрын кодын.

Ава, сомылжым пытарен, пӧртыш пуренат, ӧрмалгыше шешке тудын деч йодын:

- Авай, ачай молан шӱрым ыш коч?

- Шешке, тый совлам пыштенат ыле? - йодын ава лийшыже.

Шешке ӱстембак ончалын, а тушто, чынжымак, совла лийын огыл. Шешке йошкарген каен, шке йоҥылышыжым умылен.

Тиде пӧръеҥым ала ача-аваже чот эркаландареныт, ала ватыже чыла пашам шке ӱмбак налмыж дене йолагайыш колтен. Ик-кок ошкылым ыштен, совлам налаш ӧрканен. Ӱстел кокла гыч кочде, шужышо мӱшкыр денак пашаш лектын каен. Пеш кугешныше, шкенжым кӱшкӧ пыштыше айдеме улмаш.

Изиэм годым кувавам ик йомакым ойлен ыле. Иленыт улмаш кува ден кугыза. Нунын пеш нечке, йолагай эргышт лийын - пашам ыштыме гына огыл, кочкашат ӧрканен. Кече мучко мален киен.

Икана ача ден ава мӱндыр родышт деке унала каяш тарваненыт, эргым пеленышт налын огытыл, пӧртеш коденыт. Шужен ынже коло манын, аваже кугу, тамле клендырым кӱктен, шӱйжӧ йыр пӱтырен шынден.

Ача-ава родышт дене кужу жап уна лийыныт. Нунын мӧҥгӧ толмешкышт, эрге шужен колен. Умша воктенсе клендыржым кочкын, а савырен кочкаш ӱнарже ситен огыл.

Илышыште тыгеат лиеш. Тоштыеҥ манмыла, илет-илет - мом от кол, кает-кает - мом от уж.