Вес эллаште кузе пайремлат?

Надежда ПАШКИНА, Калтаса селан шочшыжо, ме тудым утларакше мурызо, Йошкар-Оласе Марий самырык театрын пашаеҥже семын палена. Кызыт Надежда Финляндийыште ила, Китеэ оласе Евангелистический калык училищыште (1943-шо ийысе лӱмжымак арален кодымо) тунемеш, информаций да коммуникаций технологий-влак шотышто шинчымашыжым пойдара.

- Финн-влак У ийымат вашлийыт, но Рошто пайрем нунын илышыштышт тӱҥрак, манаш лиеш. Тудым 24-25 декабрьыште пайремлат. Тиде еш пайрем. Рошто деч ик арня ончыч черкыш погынат. Прихожан-влаклан рошто муро-влакын мутыштым возымо книга-влакым пуат. Ты муро-влакым чылан пырля орган сем почеш мурат. Туныктышо да пырля тунемме йолташем-влак дене пырля мыят черкыш мийышым, мыят нунын дене пырля мурышым. Вара тушто нужнан илыше элысе икшыве-влаклан надырым погат.

Мо оҥайже, финн-влак кызытат родо-шочшыштлан, йолташыштлан, бизнес-партнерыштлан открыткым колтылыт. Рошто годым тыгай открытке поснак шуко толеш. Тудым шкеак ыштылыт, киосклаштат тыгайракымак ужалат. Тыште икшыве-влакым изинек кидпашалан, калык промыселлан, искусствылан шӱмаҥдат. Рошто вашеш лӱмын открыткым (joulukortit), пӧлекым, имбирь печеньым (piparkakut) ышташ туныктымо кружок-влакым почыт. Финн-влак шкешт 5,5 миллион гына улыт гынат, идалыклан 50 миллион открыткым колтат.  

Мыламат туныктышем да пырля тунемме йолташем-влак колтеныт ыле. Вантаа ола гыч землякем-влак - Башкирийыште шочын-кушшо Кристина да тудын ешыж деч толшо открытке поснак куандарыш.

Тысе калык шке пӧртшым, пачержым, уремлам гирлянде-влак дене сӧрастараш йӧрата. Кажне гаяк окнаште шӱдыр ден изи ангел-влакым, йӱлышӧ сортам ужаш лиеш. Эше ваш-ваш изирак пӧлекым (тиде сувенир, шоколадке але кампеткат лийын кертеш) кучыкташ йӧратат, вет пӧлекын акше огыл, поро кумыл шергырак.

Роштолан шуко сийым ямдылат. Чӱчкыдын сӧсна окорокым (kinkku), кӱрка шылым (kalkkuna) кӱктат, пакчасаска запеканкым ыштат. Салатышт (rosolli) мемнан винегрет гайрак, но тушко эше селедкым, шолтымо муным, олмам ешарат.Чыла гаяк салатышт тутло таман, мый тидлан нигузе тунем шуын ом керт. Национальный кочкышышт, шкешотан визитный картычкышт, манашат лиеш, - уржа ложаш гыч ыштыме коман кол когыльо (kalakukko). Пайрем годым глинтвейн гай напиткым (glögi) ямдылат. А десертлан корицан рис пучымышым шолтат, тудым слива варене дене тамлештарат, кӧргышкыжӧ икмыняр миндаль пӱкшым шылтен пыштат - кӧлан логалеш, тудо шушаш ийыште эн пиалан лиеш. 

Рошто вашеш финн-влак шӱгарлаш коштыт. Шӱгар воктен фонарь-влакым шынден кодат - нуно шыште сорташт левен пытымеш йӱлаш тӱҥалыт. Тыге шӱлыкан вер ик жап изи тул-влак дене волгалтеш. Эше кугезе йӱлашт почеш Рошто деч ончыч сауныш мият. Тушто колышо-влакын чонышт, кече шичмек, сауныш йӱштылаш толмылан шотлалтеш. Финляндийыште кугыжаныш официально лютеран да православный черке-влакым шотыш налеш гынат, южо языческий йӱлат аралалт кодын.

Пырля тунемме йолташем-влак - Украин гыч улшо, пытартыш ныл ийжым Финляндийыште илыше еш - мыйым пырля Лапландийыш миен толаш ӱжыч. Тений тусо Йӱштӧ Кугызам (Joulupukki) да Йӱдвелне кава чолгыжмым - «северный сиянийым» (Revontulet) ужынак толам манын шонем.