Маядыкыште Кугу Ачамланде сарын кышаже

1000 деч шукырак еҥ илыме Маядык ял гыч 270 таза самырык пӧръеҥ (чылаже 283, 13-шо Маядык гыч огыл, моло верла гыч) фронтыш каен. Тыгак имньым, фуражым, кочкышым колтеныт. Тылыште 372 шоҥгыеҥ, ӱдырамаш да 394 йоча гына кодыныт. 

270 еҥ гыч 96-шо гына сеҥен пӧртылын. 184-ше кредалмаште вуйжым пыштен: 40 еҥлан похоронка толын, 54-ше увер деч посна йомын, 90-же нерген нимат пале огыл. 

Маядык пӧръеҥ-влакын сарыш кайымекышт, ял озанлык паша пӱтынек ӱдырамаш ден йоча-влакын вачӱмбакышт возын. Ял гыч фронтыш 200 наре имньым, 1 автомашинам колтеныт. Начаррак улмыштлан кӧра 16 имне да 12 ӱшкыж гына кодыныт.

Кажне ийын Крупская лӱмеш колхоз фронтыш 8000-9000 пуд киндым, 200-250 посылкым колтен. Ӱдырамаш-влак салтак-влаклан пижым да меж носким пидыныт, тамак мешакым ургеныт, самосад тамакым погеныт, пареҥгым коштеныт.

Колхозник-влак сурт еда 40 килограмм шылым, 300-400 л шӧрым, 200 муным, шорык коваштым сдатленыт. Калык пеш нелын илен. Кочкыш-йӱыш, вольыклан курго ситен огыл. Шукышт явыген, шужен коленыт (Алима Ипаева, Патий Янаева, Темыр Шамшиев, Ислам Исаев да молат). Сар тӱҥалтыште поснак йӧсӧ лийын: марий-влак фронтыш каеныт, эн сай имньым сарыш наҥгаеныт. Тугат, йӧным муын, чыла пырчым поген налыныт.

1944-ше ийыште шурно начар шочын. Тиде неле ийлаште маядык-влаклан вилямат кочкаш логалын. Колышо имньым кечывалым тоеныт гын, йӱдым тойышо-влак шкештак (нигӧ ынже уж манын) кӱнчен луктыныт. Шылжым мӧҥгышкышт наҥгаен мушкыныт, шинчал вӱдыштӧ кученыт да коҥгаш коштеныт. Йыгыжгын чучын гынат, могай-гынат кочкыш вет. Тылеч посна юам, кӱртньывучым, ракывотым, колым, горчицым кочкыныт. 

Ӱдырамаш, шоҥго да йоча-влакын тыршымышт, салтак-влакын кредалмышт арам лийын огыл, Сеҥымаш кечым вучен шуктеныт. 

1995 ийыште колхоз правлений, ялсовет вий дене «Воину-освободителю» («Утарыше сарзылан») чапкӱм почыныт. 2010 ийыште Маядык ден Искуш ял калык деч погымо окса дене «Утарыше сарзылан» чапкӱ воктен сарын чыла участникшын лӱмжым возымо «Нигӧ мондалтын огыл, нимо мондалтын огыл» шем гранит гыч ыштыме стелым шогалтыме. Чапкӱ воктен кажне ийын Кугу Сеҥымашлан пӧлеклыме митингым эртарат. Митинг деч ончыч селаште илыше-влак рӱдӧ урем дене родо-тукымыштын портретыштым нумал эртат, курымашлык тулым чӱктат, чапкӱ воктек пеледыш аршашым пыштат, шып шоген, Сеҥымаш кечым лишемдыше-влакым шарналтат. 

Тений Сеҥымаш кечын «Сорта» акцийым эртарынена. Юмо пуйырен гын, кажне суртеш сортам чӱктен, тиде сурт олмышто сар жапыште илыше шочшына-влакым порын шарналтена.