Пургыж

Теве телын пургыж тылзыжат шуо. Пургыжан годым лум лумеш, виян мардеж, лумым ӱштын, ик вер гыч весыш кусаркала, корно петыралтеш, мардеж ваштареш кайышашлык огыл. Тыгай игече чӱчкыдынракше мардеж кечывал могырч пуымо годым лиеш. Южгунам январь да февраль тылзылаште веле огыл, мартыштат пургыжта.

Кызытсе жапыште корным кӱшкырак нӧлталын асфальтироватлат, садлан автомашина дене коштмо годым лум огеш мешае. Ожнырак корно пасу мланде дене тӧр ыле, садлан шоссе корно лум дене петыралтын. Мый пашам ыштымем ийлаште автомашина, трактор, имне дене але йолын шуко корным эртенам, тӱрлӧ игечым ужынам. Ик гана Уфа - Кара-идель корнышто пургыжан годым ныл кечым эртарышым. Кузе мӧҥгӧ пӧртылмем кызытат монден омыл…

Уфа гыч автобус дене Бирск олашке толына. Воктенем Аскын район гыч туныктышо шинча. Калинники дек шумо деч ончыч пургыж тӱҥале, мардеж пеш виян пуа. «Тыгай пургыжаныште мӧҥгыда кузе миен шуыда? Корно петыралтын, трактор-влак лумым пеш аламан эрыктат. Мишканыш шумеш пырля каен кертына, мыйым изам Бирскыш налаш толеш», - ойла йолташем.

Бирскыш миен шуна, автовокзалыште еҥ ок кой. УАЗ автомашинаш шинчын, Мишкан корныш лекна.

Мардеж пешат талын пуа, рӱмбалгаш тӱҥалын. Машина южо вере лайыкын каенат огеш керт, буксоватла. Мый Пекшек ял воктенсе остановкеш волен кодаш шонен пыштышым. Мишканыш кайымын пайдаже огеш лий - пачерым кычалаш верештеш. Машинам чартышымат, мыйым кондышо-влаклан тауштен, Пекшекыш Ермолай чӱчӱм дек ошкыльым. Нунын дене кок сутка илышым. Кумшо кечыжлан мардеж лыпланыме гайрак лият, остановкыш лектым.

Остановкышто кум пӧръеҥ шога ыле. Нерге ял гыч лекше «Урал» машина мемнам Арзаматыш наҥгая, маньыч. Машина толын шуо, мыят пашазе-влак дене пырля шинчым. Шукат ыш эрте, уэш пургыж талышныш. Арзамат остановкеш волен, корно дене ончык ошкыльым. Корным йомдараш огыл манын, кок велне шогышо телефон меҥге-влакым ончен каем. Корно теҥыз толкын гай лум дене петыралтын. Лум шичме верлам кӱзен-волен, ик жап гыч Рефанде ялыш миен шуым да школ директор Д.Я. Яметов деке пурышым. Суртышто аваже гына ыле. «Эргым школышто, миен тол. Пӧртылмешкыда, коҥга гыч перемечымат луктын шуктем», - мане.

Школышто Демид дене вашлийнат, суртышкыжо пырля толна. Йолташем ӱстелыш кочкышым погыш, мыйым уна ыштышт. «Мый Уфа гыч мӧҥгӧ пӧртылам, кок йӱд корнышто лийым», - ойлышым тудлан. Ик жап гыч уремыште трактор йӱк шоктыш, Демид куржын лекте да вашке гына савырнен пурыш. «Тракторист корно мастерым Деушыш наҥгая», - мане. Мый, вашке гына чиен, оза-влаклан тауштен, тракторыш лектын шинчым. Дмитрий Яметович пешат сай чонан, еҥым аклен моштышо улеш. (Газет гыч палышым, тудлан шукерте огыл 85 ий темын. Таза, кужу ӱмыран лийза, Дмитрий Яметович!) Икмыняр шагат гыч Деуш ялыш миен шуна. Пырля толшо-влаклан таум каласен, Саид Мугалимов йолташем дек ошкыльым. Саид дене уна лийын, кастене клубышто индий кином ончен, эрдене ферма гыч шӧрым шупшыктышо трактор дене суртышкем миен шуым. Кужу корныш лекме годым тӱрлыжымат ужат. Пешат виян пургыж годым палымет, йолташет, шочшет-влакат пеш кӱлеш лийыт.