Кугезе мландыште шокшо вашлиймаш

…18 ияш жап. Мый, Краснокам районысо Маняк ял ӱдыр, Йошкар-Олаш пединститутыш тунемаш пураш каем, икымше гана поездыш шинчам. Башкирий гыч тӱрлӧ факультетыш тунемаш пураш шукын миеныт. Ушмен гыч Эмма Андуганова дене коктынат, экзаменым сайын кучен, кӱлеш наре баллым погышна. Пытартыш экзамен деч вара йывыртымына дене марий кафедра воктене коктын «Кандырам» куштышна.

Тунемаш тӱҥална 28 еҥ, мучаш марте 23 еҥ кодо. Вич ий шижде эртен кайыш. Распределений почеш тӱрлӧ районлаш шалатышт. Мый Шаран районым ойырен нальым. Тунам корно-влак алама ыльыч, автобус шагал коштын, но Нефтекамск гыч Октябрьский олаш самолет чоҥештылын.

Октябрьский олаш миен шуым. Гостиницеш мален, Шаран селаш тольым. Мыйым татар, чуваш яллаш колташ шонышт. Но инспекторлан ыштыше Мендияров фамилиян марий «Йошкар-Ола гыч толын гын, марий ялыш кайыже» мане. Пуйырымашем мыйым Еммет ялыш кондыш да ӱмырешлан тышанак кодыш…

Кастене кандаш шагат эрталтен, Йошкар-Олаштак илыше Эмма йолташем деке миен пурышна. Эмма Владимировна да Георгий Николаевич Валитовмыт мемнам кугу уна семын вашлийыч. Шернур поселко гыч Миля Журова йолташна толын шумек, изиш кутырен шинчышнат, олам ончаш кайышна.

Йошкар-Ола вашталтын, 45 ий жапыште чот сылнештын. Кажне кечын коштмо Коммунистический уремна Кремлевскийыш савырнен. Чавайн бульварыште канен коштшо еҥ ятыр коеш. Какшан эҥерым кумдаҥденыт, мотор кӱварым ыштеныт. Какшан серыште шуко мотор административный зданийым чоҥеныт. Мыланна Марий пединститутын зданийже да М. Шкетан лӱмеш марий драмтеатр веле ожнысо гай кодмыла чучыч.

5 августышто институт ончыко ошкылна. Тушан 10 гыч 11 шагат марте погынаш мутланен келшенна ыле. Теҥгылыш шинчын, йолташна-влакым шӱм вургыж вучышна. Иктын-иктын миен шуыч. Чыланат вашталтыныт, но шӱм-чонышт тугаяк кодын. Кок группылан 16 еҥ погыныш. Тӱрлӧ амаллан кӧра миен кертдыме-влак телефон дене йыҥгыртышт.

Башкирий гыч мый шкетын миенам. Йолташ ӱдыр-влак кажне вич ий еда уверым пуэн шогышт гынат, тӱрлӧ амаллан кӧра тений иже погынен шуым. Мый дечем Маша Килимбаева да Надя Яндимирова нерген йодыштыч. «Башкирий кугу, мый республикын вес лукыштыжо илем, нуным 45 ий ужын омыл», - маньым.

Икымше курсышто тунеммем годым марий драмкружокыш коштым. Тудым Марий Элын сулло артистше Владимир Семенович Янгабышев вуйлата ыле. Тудо 60 ий утларак веле илыш. Кружокыш коштшо-влак, погынен, 2015 ийыште 75 ияш юбилейжылан «Тылат яндар тӱняште - эн сылне мут» книгам луктыч. Тиде книгаште мыйын шарнымашемат уло. М. Шкетан лӱмеш драмтеатрыш книган презентацийышкыже мыйымат ӱжыныт ыле. Кружокыш коштшо-влак пеш келшен илат, жапын-жапын пырля погынат. Тиде гана физматым пытарыше Веня Степанов да естфакым пытарыше Елизар Никифоров мый денем вашлияш лӱмынак миеныт ыле, пӧлек шотеш книгам кучыктышт. «2019 ийыште С. Чавайнын «Мӱкш отар» пьесыжым пырля шындымылан 50 ий темеш. Башкирий гыч улшо ӱдыр-влак, теат обязательно толза, пытартыш актым пединститутын сценыштыже модын ончыктена», - маньыч.

Погынен шумек, «Плес» марий унагудыш ошкылна. Кум тӱрлӧ команмелнам, кок тӱрлӧ подкогыльым, «Айвика» салатым тамлышна. Вес тӱняш кайыше педагогна-влак Т.Г. Апатеевам, Н.Т. Пенгитовым, Ф.И. Гордеевым, Л.П. Грузовым, пырля тунемме йолташна-влак Зина Егошинам, Веня Илинбаевым, Вадим Ямщиковым, Вася Казанцевым, Валерий Каменевым, Володя Токмаковым, Лида Лукьяновам, Дина Кузьминыхым, Света Ивановам порын шарналтышна.

Пырля студент годсо мурынам, тӱрлӧ марий мурым мурышна да колыштна. Мыйын пелашем, М.Т. Акмурзин, башкир мурым муралтыш. Мемнан дене пырля н/ш группышто курыкмарий ӱдыр Зина Мамутина тунеме. Икымше курсышто тӱшкагудышто ик пӧлемыште илышна. Школыштак ыштыш, ансамбль-влакыште кошто, «Марий Эл Республикысе культурын сулло пашаеҥже» лӱмым пуэныт. Тудо вашлиймаште курыкмарий муро-влакым йоҥгалтарыш. 27 сентябрьыште 70 ийым тема, чыланнам Микряково селашке шочмо кечышкыже ӱжӧ.

Икте-весынам шкенан илыш-корнына дене палдарышна. Йолташем-влак верч пеш куанышым: шукынжо туныктышылан ыштеныт, ешым погеныт, ава, кувава улыт. Жап пеш писын куржо, кум шагат эртымым ышнат шиж.

Ваш-ваш телефон номерым пуэден, вич ий гыч уэш погынаш каҥашен, икте-весылан тазалыкым, кужу ӱмырым тыланен шаланышна. Йошкар-Ола шарналташ кодшо манын, «Сайвер» ательеште марла тувыр-влакым, киоскышто сувенирым нална.

Кастене Шернур поселкыш Миля йолташем деке унала кудална. Кугу уна лийын, 6 августышто эрден эрак Шернур, Параньга, Морко, Марий Турек районлам, Татарстаным эртен, кок шагат кечываллан мӧҥгыштат ыльна.

Икымше курс деч вара Параньга район Алашайка татар ялыште студент отряд дене ушкал вӱтам чоҥенна ыле. Ял воктечак эртен кайышна гынат, пурен лекташ жапым чаманышна. Тыге кум кече коклаште Марий Элым ончал савырнышна.

Вашлиймашым чумырышо Эмма Андугановалан (Валитовалан) да Миля Журовалан кугу таум каласем. Эше кугу тау мемнам порын вашлийын, уна ыштен, ужатен колтымыштлан.

Галина БИКТУБАЕВА (АКМУРЗИНА), пединститутын 1973 ийысе выпускникше, педагогический паша ветеран.