Сӱан йӱлам шарныман

Сӱаныште лияш кӧ ок йӧрате? Очыни, чылан. Марий сӱан кузе эртымымат чылан палена. Ӱдырым тулартат, йӱктат. Пуртымо ава-ача деке наҥгаят. Икмыняр кече гыч кугу сӱаным тарватат. Качымарий ден оръеҥым кинде-шинчал дене вашлийыт. Ача-ава, уна-влак шуко поро мутым ойлат. Оръеҥ качымарийын родо-шочшыжо-влаклан пӧлекым пуэда - тувырым чикта, шовычым сака. А нунышт вашеш шочшаш презым, пачам пуаш сӧрат але окса ден пӧлекым кучыктат. Сӱан калык мура-кушта. Вара эргын родо-шочшыжо-влак нуным унаш кондыштарат. Эрдене у шешке вӱдлан мия, мелна дене сийла.

Ме пелашем дене марий сӱаныш икмыняр гана миенна. Ик гана «йӧре-варе» сӱаныштат лияш вереште: марий рвезе, мариемын шочшыжо, татар ӱдырым марлан нале.

Тунам каче ден ӱдыр ялсоветеш возалтыт ыле. Чылан ялсоветыш опталт кайышна, вара качын суртышкыжо пӧртылна. Уна-влак шукын погыненыт. Ӱдыр могырч, качын аваж могырч пеш шукын толыныт. Меже, ял калык, качын ачаж могырч толшо-влак, кудывечеш кодна. Оралтыште пече воктенсе, вӱта воктенсе теҥгылыште шинчена. Ӱдыр почеш толшо уна-влак пӧрт гыч лекташ мондышт. Ме шинчена, ала-мом вучена. Кече шырата, утыр ӱлыкӧ вола. Йӱмат шуэш. Качын аважын шочшыжо-влак гына изиш подылынытат, пӧртышкӧ пурат-лектыт, машинашт йыр пӧрдыт.

Теве сӱан калык пӧрт гыч лекте. У шешке вӱдвара ден ведра-влакым кучен ошкылеш. Кудывечыште шинчыше-влакат сӱан калык почеш тарванышт. Вӱдлан миен толнат, оралтыш оксала пурташ тӱҥальыч. Мыйже, марий сӱаныш погынышо, ик кугу оксам гына кученамат, ӱдыр-качылан ӱстел коклаште пуаш шонем. Кеҥеж вургемыштем кӱсен укелан кӧра тыгыде оксам налаш шотат ситен огыл. Кӧ пален тыге лийшашым?

Оксам качын акаже-влак погат. Чылан пурен пытышт, мый шоген кодым. Марием толшо-влак деч оксам кӱсын налын пурен. Шер теммеш арака йӱаш шонымо дене мый нергенем мондыш. Ончылнем капкам кроп петырышт. Мыйже изиш тошкыштымат, мӧҥгышкем тарванышым. Мӱндыркӧ каен шым шукто, качын курскаже кудывечыш вӱден пуртыш. Адак ончычсо олмыштак шинчена. Кече мучко ял калыкым пукшышо-йӱктышӧ ыш лий. Касат шуо. Ӱдырамаш-влак кӱтӱ пурташ кайышна. Мыйын тетла сӱаныш мияш кумылем ыш лий. Марием тушеч куанен пӧртыльӧ. Пычкемышалтмеке, шешкын шочшыжо-влакым ужатымеке, нуным пӧртыш пуртеныт.

Марий эрге вес калыкын ӱдыржым марлан налеш гын, сӱан тыге эрта улмаш. Сандене сӱан йӱлам ушыштыда кучыза, пеленда оксам шукырак налза. Мый гаем капка ончылан шоген ида код.

Д. ПЕТРОВА.