Тендам мондаш ок лий

Шакир Шамшеев 1906 ий 5 январьыште кресаньык ешеш - Толбаза эҥер воктен верланыше ямле Шопкер ялысе Алкий кочажын суртеш - шочын. Тугодсо жапыште кочажын ешыже пеш улан, пашаче лийын.

Тиде суртышто шуко еҥ илен, пашам пырля ыштеныт. Алкийын кум эргыже кушкын: Сайптен, Шамший, Акмырза. 1914-1915 ийлаште Сайптен кугыжан армийыш каен. 1914 ийыште Шамшийым армийыш ужатеныт. Согыш тӱҥалын. Шамший мӱндыр Германийыште пленыш логалын. Суртышто чыла сомыл Шамшийын Шакир эргыжлан кодын. Тудо изинек кочажлан суртым кучаш полшен. Шамший мӧҥгӧ шым ий эртымеке веле пӧртылын.

1921 ийыште Шамшийын эргыже шочын, тудым Саляй манын лӱмденыт. 1925 ийыште Захар эргышт ош тӱням ужын. Акмырзат кугыжан армий гыч пӧртылын, тудым тылыште пашам ышташ коденыт. 1924 ийлаште Акмырзан Айгыза лӱман эргыже шочын. Теве могай поянлык вучен Алкий кочам! Суртышто ныл шешке, коча, кувава-влак пырля иленыт, пашам ыштеныт. Кугу пӧртыштӧ чылалан вер ситен. Эрге-влакын шке ешышт уло.

Мый Алкийын кугезе уныкаже, Дмитрий Шакирович Шамшеев, лиям. Ачамын ойлымыжым тыландат умылтараш тыршем. «Алкий кочаже тудым пашам ышташ туныктен. Кандаш ияш рвезе, имне ӱмбак шинчын, кочаж дене пасум куралын, шурным ӱден. Теле гоч суртвольыкым пукшен-йӱктен. Кочаже пеш улан лийын. Нунын суртышто латик вуй имне, ныл-вич лӱштымӧ ушкал, моло вольыкшат лийыныт. Паша кечын ситен», - каласкален тудо.

Шамший, Шакирын ачаже, 1916 ийыште кугыжан армийыш каен. Германийыште пленыш логалын. Тушто тудлан ныл ий наре илашыже логалын. Шакирлан эше чотрак пашам ышташ пернен. Суртышто Шакирын Салим шольыжо, Акмырза изажат пырля иленыт. Алкийын суртыштыжо эрге икшыве-влак шуко лийыныт. Кочалан ий гыч ийын мландым пуэныт - паша адак ешаралтын. 1929 ийыште Алкийым, кулаклан шотлен, тудын уло погыжым колхозлан наҥгаеныт. Суртышто нимат кодын огыл. Пӧртшым 1930 ийыште школыш савыреныт. 1982 ий марте тушто школ верланен. Алкийын лу окнан суртшым таче марте пачерлан кучылтыт. Шакир ден Савида ватыже, ик ият пелаш Алексей да ик ияш Макар эргыштым налын, уремыш лектын каеныт. Колхозыш пуреныт, пашам ыштеныт да 1935 ийыште, суртым чоҥен, уэш илаш тӱҥалыт. Колхозышто вольыкым онченыт.

Тулеч вара Толбаза эҥерын вӱдшӧ ятыр йоген эртен. Шакир ден Савидан икшывыштат ешаралтыныт. 1936 ийыште Надя ӱдырышт, 1939 ийыште Александр эргышт, 1941 ийыште Искандар эргышт шочыныт.

Илыш тӧрланен веле шукта, кенета Ош Юмо Шакирын суртышко уэш ойгым конда. 1942 ийыште тудо фронтыш каен. Тиде илыш нерген мыланна ойлымыжо ок шу ыле. 1945 ий кеҥежым, мӱндыр эл гыч тушман кид гыч утлен, шочмо ялышкыже пӧртылын. 1947 ийыште кудымшо икшывыже - Дмитрий эргыже - шочын.

Фронтышто ялысе нылле кум пӧръеҥ ӱмырешлан кодын. Нылле кокытшо пӧртылын, ӱмырыштым ялеш шуктеныт. Шакирын Саляй шольыжо 1941 ий 14 апрельыште Молотов областьысе Соликамский РВК гыч фронтыш каен. Тидын нерген документлаште тыге палемдыме: «Последнее место службы - в/ч 5454. Дата выбытия - 08 (месяц) 1941 год. Причина выбытия - пропал без вести».

Саляй Шамшеев таче марте увер деч посна йомшылан шотлалтеш.

Айгыза Акмурзиновичым колымыж деч вара Йошкар Шӱдыр орден дене наградитленыт. Ялыш пӧртылын огыл.

Савида Илинбаевна Шамшеева - мемнан авана. Согыш пагытыште латкок ияш Макар эргыже дене колхозышто конюхлан ыштеныт. Имньым онченыт, фронтлан ямдыленыт. Пелашыже фронт гыч толмеш, вич икшывым онченыт. 1953 ийыште аванам «За доблестный труд» да «Материнская слава» медаль-влак дене наградитленыт. Макар изамымат медаль дене палемденыт. Мый нунын дене кугешнем.

Мемнан ял гыч сарыш кайыше кандашле утла фронтовик шотлалтеш. Нунын дене пырля мыйын авам ден ачам, изам-влакат тушманым сеҥаш полшеныт. Чылаштымат таумут дене шарныме шуэш.

Читайте нас:

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».