Моторлык чоным пойдара

Озадыме суртпече вашке шоҥгемеш, шолдырга. Тидлан кӧра оралтын веле огыл, уремынат тӱсшӧ молемеш. Тыгай сӱретым кажне ялыште ужаш лиеш.

Тымбай ялысе тоштемше тыгай ик сурт олмышто икмыняр ий ончыч у пӧрт кушкын шогале, а пырдыжысе адресым ончыктымо верыште марла мут-влак койылалтышт: «Школ урем, 8». Ялыште у тӱс ешаралте, урем пуйто рвезаҥмыла коеш.

Тиде Зинаида ден Семён Новиковмыт, пенсийыш лекмек, Уфа ола гыч Тымбай ялыш пӧртылыныт. Семён Сергеевичын шочмо ялыштыже оза деч посна кодшо тошто суртым налын, Новиковмыт шке вийышт дене кок ий гутлаште уым чоҥен шогалтеныт.

Пӧртым, мончам, сурт йырысе печым шке кумылыштлан келшышын уэмденыт. «Ийготым поген шуктымеке, ялыште, садеран пӱртӱс лоҥгаште, яндар южым шӱлен илыме шуаш тӱҥале», - тыге умылтарат куснен толмыштым марий ден ватыже.

Унала мияш амал икте ыле: «Монча конкурсым» эртарымынам пален, нунын декат пурен лекташ шукертак ӱжыныт. Мончам аклыше комиссийыш ушнышо нештатный активистна-влак В. Баиров ден А. Байгашев тыгай годым вуйым огыт шупш, редакций пашаеҥ-влак дене пырля корныш тарванаш жапым муыт. «Ынде ме тазалыклан пайдале мончам кузе чоҥаш, могай коҥгам келыштараш палыше специалистыш савырнен кертына чай…» - воштылал пелештат корныш лекме годым.

Кудывечыште да сад-пакчаште оранжерейыш логалме гай чучеш - могай гына пеледыш ок куш! Шем эҥыж, виноград да моло емыж, йытыра йыраҥысе пакчасаска шинчам куандарат. «Урлыкаш кушкыл нӧшмым почто гоч заказатленам», - умылтара озавате.

Сурт гыч мончашке вӱдышӧ йолгорно пеледыш йыраҥла воктеч эрта. Мончаш шуде, ужар шудо лоҥгаште самовар йылгыжалт шога, пыш-пош «шӱлештеш». «Чай ямде», - самоварым кидыш налын, Семён Сергеевич монча велыш ошкыльо. Тиддеч ончыч кудывечыштак мангалыште тутло шашлыкым чумыр вий дене кӱэшт шуктышна.

Монча пелен шӱлалташ лекме вер деч посна эше каналтыме пӧлем уло. Шолын лекше самовар ты пӧлемысе ӱстелыште «озалана». Оза тӱрлӧ шудан чайым темен ямдылыш, шке садыште ончен куштымо пакчасаскам да емыжым темлыш.

Чай, шокшо монча, выньык… Лакаште шинчыме годым шокшо южышто нерым чыгылтен пурышо пушын тамжым шижна. Выньыкышке иктаж-могай эм шудым ешарыме гын веле? «Уке, ты гана нимом ешарен омыл, - вашешта монча оза. - Ончыч кучылтмо шудын тамже шокшо юж дене пырдыжеш шыҥен дыр…»

Шикш дене пырля шудо пуш пырняш шыҥымылан кӧра шокшо мончаште озаланыше юж мокшым, шодым, шӱлыш корно-влакым эрыктен колташ полша, организмын клеткылаштыже погынышо шлакым тӱжваке луктеш. Мончаже, озаже манмыла, шеме да шӱчан огыл гынат, олтымо годым коҥгам почмо гутлаште изишак лекше шикшынат пырдыжеш, туврашеш шыҥымыже сита. Тунам ош мончаштат юж кукшо лиеш, кӧргышкӧ шӱлыш дене пырля вӱдыжгӧ ок логал. А. Байгашев ден В. Баиров, выньык гыч тӱҥалын, коҥга, кӱвар, лака марте чыла шымлен нальыч. Коҥга кӱ йыргешке, шыма да кугу. «Уфа гыч Челябинск могырыш кайыме корно деч мӱндырнӧ огыл улшо верыште погенам», - мане С. Новиков. Монча кӱварым коҥган ӱлыл ужашыж деч кӱшнырак вакшме. Тыге телымат кӱварыште йӱштӧ ок лий, адакшым оҥажат вашке ок шӱй. Мушкылтмо годым вӱд пырдыж деке йоген ынже кае манын (Ӱлыл пырня нӧрыдымашын), кӱварым кок могырымат покшекыла таенрак вакшме.

Икманаш, мончам аклыше комиссий чыла эскерыш, йодышто, шымлыш да, мутат уке, шер теммешке мончан шокшыжым «тамлыш». Иктешлымаш семын ик ой дене палемдышна: шокшо пеш куатан, но выньык дене кеч-мыняре «кырет» гынат, пырчат от нойо. Тугеже, монча могырым эрыкташ гына огыл, тазалыкым пеҥгыдемдаш полша. А «кыралтме» деч вара каналтыме пӧлемыште чужлен вучен шогышо самоварже кумылетымак налеш. Мыняр чайым йӱат, тунар пӱжвӱдым лака ӱмбалне йоктарет. Могырда куштылго лийже, мончам йӧратыше-влак!