Меж арверым ыштылеш

Наталия Изибаевна профессийже дене провизор улеш. Краснокам районысо Ушмен школ деч вара Бирскыште фармучилищым тунем лекмыж годым нунын потоклан комплексный экзаменым кучаш логалын. Кугу комиссий ончылно сай шинчымаш дене ойыртемалтше выпускник-влакым вигак Башкир кугыжаныш мединститутыш тунемаш налыныт. Тыге ӱдыр эше 6 ий очно тунемын, 2000-ше ийыште интернатурым эртен да ынде ятыр ий Уфасе аптекылаште пашам ышта.

А кидпаша - чоным кандарыше, лыпландарыше, шинчалан вигак койшо лектышыж дене нимучашдымын куандарыше сомылжо. Эн йӧратыме материалже - меж гыч - упшым, шарфым, пижым, тапычкым да шуко моло шокшо арверым йӧра. 

- Мылам изиэм годсек кидым, йолым шокшышто кучаш келша, садлан интернетыште тыгай шокшо упшым ужымат, мыйынат ыштен ончымем шуын колтыш, вара эркын-эркын моло арверымат ыштылаш тӱҥальым, - ойла кидмастар. -  2018-ше ийыште «Уфа-Ладья. Арт. Ремесла. Сувениры» V фестиваль-выставкыште пашам-влакым ончыктымек, мыланем Башкортостан Республикын Ремесленный палатыжын «Путь к мечте» социальный проектше почеш икмыняр шагаташ курс-влакым эрташ темлышт. Мый шун гыч тӱрлӧ арверым ыштылаш, портышым сылнын йӧраш, пряникым кӱэшташ тунемаш коштым.

- Чыла еҥ кидпаша дене шинчылташ огеш йӧрате. Тиде, очыни, вӱрыштак лийшаш. Мый идалык наре ончыч Уфаште илыше эше ик кидмастар, мамык гыч пеш сӧрал модыш-влакым ыштылше Маргарита Купцова нерген возенам ыле. Ынде теве пален нальым - тудо тендан шӱжарда улмаш. Тугеже, тендам ешыштыдак кидпашалан шӱмаҥден куштеныт?

- Кугурак-влакын каласкалымышт гыч палем, мыйын кугезем-влакат мастар еҥ лийыныт. Калтаса район Келтейыште илыше Элуй кугезе кочам портышкемым йӧрен. Кочам, Идылбай Алексеевич Иликбаев, школышто туныктышылан, завучлан ыштен да кидпашаланат уста лийын - вургемым урген моштен. Кӱли ковай паласым пеш моторын куэн, Зоя акай тувырым, шовычым тӱрлен… Мыят вет ялыште шочын-кушкынам, садлан меж дене ракатланен, куанен пашам ыштем. Усталык кумыл ача-авана дечат куснен. Авана заслуженный туныктышо, математик, а ачана кӱшыл разрядан электрик ыльыч. Ачам, Изибай Евсеевич Тимирьянов, кум тракторым шкеак поген, а авана, Галина Ивановна Тимирьянова, деталь-влакын кугытыштым рашемдаш кӱлмӧ годым тудлан формул-влакым кучылтын шотлаш полшен. Йӧратыме авана кидпашалан мастар ыле: пушкыдо шорык межым чиялтен, мыланна чевер вургемым пидын. Авай тыге ойла ыле: «Чыла пашамат еҥ кид ышта, садлан лӱдман огыл, тыршен ыштыман». Пашам йӧраташ туныктымыштлан мый тачат ачам-авамлан тауштен илем. 

- Ял нерген мутым тарватышдат, вигак тыгай йодыш шочо - шке озанлыкыште ончымо шорыкын межше денат мотор тапычке-влакым але моло арверым ыштылаш лиеш мо?

- Лиеш, но тыгай межын шке ситыдымашыже уло, садлан мый утларакше кевытыште налме тӱрлӧ тӱсан вичкыж межым кучылтам. Арверышкем эше шелк, вискоза, нуж, эвкалипт да моло ярым-влакым ешарем. Тыге ик тапычкылан чумыржо 200, упшлан 100, теркупшлан 150 грамм меж кӱлеш.

- Ик арвер дене мыняр кече шинчылташ логалеш?

- Ты сомыл чылажымат шот дене ыштымым йӧрата. Ончыч межым ярымже дене оптен лекман. Леве вӱд дене нӧртен, шовын дене ниялткалымек гына туржаш тӱҥалман. Тыге, туржын-коштен, кум кечыште шонымо тапычкым але молым ыштен пытарем. Кандаш шагатыштат йӧрен шукташ лиеш, но тунам фен дене кошташ логалеш.

- Еҥ-влак чӱчкыдынракше мом ыштен пуаш йодыт?

- Кӧлан мо келша, тудым йодеш. Иктылан шокшо упш кӱлеш гын, весылан - мотор шарф але теркупш. Мый тӱрлӧ форман теркупшым ыштылам. Тудым ынде марий-влак гына огыл, православный черкын юмынеҥже, белорус-влакат ыштен пуаш йодыт. Кодший декабрь мучаште Москвасе «Экспоцентрыште» эртыше «Ладья. Зимняя сказка-2024» Российысе художественный калык промысел-влакын XXXVI выставка-ярмиҥгаштышт лиймем годым тусо калык натуральный материал гыч ыштылме арверем-влакым кумылын наледыш. Вачӱмбакем пыштыме тюльпанан шарфемымат сӧрваленак налын кайышт.     

- Чынжымак, кажне арвердан шке ойыртемже улмым, тудым йӧратен сылнештарымым шижаш лиеш. Южыштыжо пуйто акварель чия дене мотор сӱретым сӱретлен шынденда.

- Мый изинек ямле пӱртӱсым сӱретлаш йӧратем. Школышто, иктаж-мом сӱретлаш кӱлын гын, эре мыйым йодыныт. Уфаште, Черниковкышто, кум ий наре художник Михаил Гладких деке шинчымашым погаш коштым. Ынде теве меж дене «сӱретлем».

Наталия Изибаевна мастарлыкшым чарныде шуара - шкежат тунемеш, кидмастар-влакын тӱрлӧ фестивальыштышт шке арверже-влакым ончыкта, мастер-класс-влакым эртара. Каласыман, кодший идалык мучаште Москвасе «Ладья. Зимняя сказка-2024» выставкыш шӱжарже, Маргарита Купцова, дене коктынат миеныт. А тушко республика гыч каяш шонышо 400 еҥ гыч 43-шым гына ойырен налыныт. 2023 ий шыжым Портышым ыштыше усталык ушемын еҥже-влак «Лоскутный войлок» всероссийский арт-симпозиум годым, тӱшкан погынен, портыш коверым ыштеныт. Тӱрлӧ сӱретан (марий орнаментшым Н. Зарипова ыштен) лапчык гыч чумырымо, кандаш метр кужытан коверыштым варажым Москва, Санкт-Петербург, Новосибирск олаласе выставкылаште ончыктеныт.

Кызыт Уфаште илыше ура чонан ӱдырамаш-влак «Ижад» выставка зал пелен чумырымо мастаргудыш СВО-што улшо салтак-влаклан кыдалыштым саклаш келыштарыме кумда портыш ӱштым йӧраш коштыт. Наталия Изибаевнат паша коклаште ты сомылланат жапым муашак тырша.