Паласым куаш изинек шӱмаҥын

- Елена Васеньгеевна, кызыт паласым ожсо семын куышым шуэн вашлият. Тудым чылан кевыт гыч налыт, я пидыт. Паласым куаш кушеч шонымаш лектын?

- Тиде сомыллан мыйым ковам туныктен. Изиэм годым тудын куаш шичмыж годым мый эре йырже пӧрдынам. Шарнем: каналташ, пошкудо дене мутланаш шичме годымат ковам эре паласым куэн. Южгунам тудо тӱҥал пуа да «Умбакыже те куыза» манын, кудывечыш шке сомылжым ышташ лектын кая ыле. Куымо деч посна мый тудлан шӱртым ямдылаш (Ик паласлан 100 каток кая ыле.), эргаш, пошмам шотлаш полшенам - икманаш, тиде сомылым изинек ончен кушкынам. Икымше паласемым шкевуя коло куд ияшем годым куышым. Вара ик жаплан тиде сомыл ӧрдыжеш кодо, кид шуын огыл. Пенсийыш лекмеке, мо кузежым ыштышашым шкенан ялысе Кӱльямал Ямурзина кокай шарналташ полшыш. Кызыт уэш йӧратыме сомылемым шуем.  

- Могай ӱзгар-влак кӱлыт тиде сомыллан? Шӱртым налыда?

- Тӱрлӧ тӱсан шӱртым кевытыште налам, но утларакшым пӱчкедыме тошто вургемым кучылтам. «Игыжлан» моторрак тӱсан шӱртым ешарем. Тӱҥ ӱзгар - тиде куымо станок. Тушко теҥгыл, ис, вурт, почмеҥге, кара тоя пурат. Вурт дек пыжыкташ педальым ушештарыше арвер уло, ковай тудым «йыдал» манеш ыле. Ис веле ковам деч кодын, молыжым чыла уэмденам, ялысе мастар Аркадий Кубаев ыштен пуыш.  

- Паласым куымаш могай йыжыҥла гыч шога?

- Тиде сомылым вашке гына ыштен налаш ок лий. Тӱҥжӧ - материалым ямдылаш. Эн кужун шуйнышо сомыл - тасмам пӱчкедымаш. Ик мешак мундыра садак кӱлеш. Вара ик кече эргыман, ис да вурт вошт налаш эше ик кече эрта. Ямдыжым куэн налаш кужаш огыл. Куымо годым шӱртын тӱсшым ончаш, келыштараш логалеш. Сӧрастараш шӱдыш гае «игыже» ышталтеш (Моторрак лийже манын, кумда палас коклашке тӱрлӧ тӱсан шӱртым пуртен кодем.). 

- Ик паласым куаш мыняр жап кая?

- Кечын изин-изин, сомыл кокла гыч ышташ гын, кечеш ныл метр наре куалтеш. Тыге 22-27 метран паласым ик арняште куэн шукташ лиеш. Ик эргыма гыч, вичкыж шӱртӧ дене куаш гын, 22 метр лиеш, пӱчкедыме тасма гыч ыштымыже 27 метрыш шуэш. Кевытыште ужалыме шӱртӧ пеш вичкыж, садлан мый, палас кӱжгырак лийже манын, тошто вургемым рончем да кужун пӱчкедем. Ӱмыр мучко паласым чылаже шым гана эрген куэнам. Кызыт пенсийыште паласым утларакшым плед гайым, полушерстяной шӱртӧ гыч, ыштем. А ожно меж шӱртӧ гыч ыштыме паласым пайрем годым веле пыштеныт. Тидлан, межым шӱдырен, шӱртым шке ыштеныт, тудым чиялтеныт. Мый тиде сомыл дене тӱҥ шотышто шыжым да телым шинчылтам. Паласым шочмо кечылан йолташем, родо-шочшем-влаклан пӧлеклем, икшывем-влакланат колтылам. Тасман паласше кӱварыш пышташ сай, меж шӱртанже дене теҥгылым леведаш келшен толеш. 

- Тыгай сомыллан жапымат муын моштыман. Шкеже ӱмыр мучко могай пашаште тыршенда? 

- Мый Бирск медучилищыште фельдшерлан тунемынам. Образований дене кум ий наре ФАП-ыште ыштымеке, латкум ий Савакмарий ялысе «Урал» колхозышто кассир-секретарьлан, кадр шотышто специалистлан тыршышым. 2000-2010 ийлаште йочасадыште заведующийлан, тулеч вара Бурай селасе шӧр заводышто ыштышым, уэш колхозыш пӧртыльым. Тушеч 2015 ийыште пенсийыш кайышым. Сулен налме канышыш лекмемлан кандаш ий лиеш. Вич икшыван ава, латкок уныкан кова, тыгак кугезе кова улам. Икшывем-влак кугемыныт, посна илат. 

- Эше могай кидпашам ыштеда?

- Тӱрым тӱрлаш йӧратем. Тудын дене кӱпчыкшӱргым, марла тувырым сӧрастарем. Межым шерам, шӱдырем, шкеак пидам. Кеҥежым кидпаша дене шинчылташ пагыт уке - пакчаште шогылтман, чывиге, комбиге, лудиге улыт, вольыкым кӱтӱш ужатыман-вашлийман. Казам, шорыкым, сӧснам ашнем. Кидпаша гыч тыгак ӱштым, оҥлеведышым теҥге-влак дене сӧрастарем. Но утларакшым, конешне, паласым куэм. Ужын тунемме сомылым ыштымак шуэш, садлан чон йодмым шукташак тыршем.