Тышан Сеҥымаш иланен

Волгоград мемнам кӱдырчан йӱр дене вашлие. Туге гынат «Сталинград - родина Победы» манын возымо баннер ден навигаторын «62-шо армий» уремым, «Сталинградын геройжо-влак» проспектым, «Павших Борцов» площадьым ушештарымыже герой-олаш логалме нерген шижтарышт.  

1942 ий 17 июль гыч 1943 ий 2 февраль марте тиде олаште кажне пӧрт, кажне лапчык мланде верч совет салтак-влак фашист дене кредалыныт. Тидын нерген шарнымашым кызыт Мамаев курганыште «Сталинград кредалмашын геройжо-влаклан» мемориальный комплекс да олаште кум музей аралат. Кугу Отечественный сар годым Мамаев курганым 102-ан кӱкшака манын палемденыт. 

Волгоградын уремлаж дене эртен, тиде кӱкшакаш логалмешкына, йӱр чарныш, кече шыргыж ончале. Навигатор мемнам Мамаев курганын кӱшыл велкыже конден улмаш. Машинам шогалтыме вер гыч чылалан палыме 85 метр кӱкшытан «Родина-мать зовёт!» памятникын кердыже ден вуйжо гына палдырнат. Кӱкшакаш кӱзымаште тӱрлӧ-тӱрлӧ пушеҥге кушкеш, клумбышто роза пеледыш пеледеш, кайык-влак мурат да ур-влак тӧрштылыт. Туге чучеш, пуйто тыште эре тыныс лийын… А вет мланде йӱлен-когаргымылан кандашле ий ончыч шошым тыште эсогыл шудат шочын огыл.

Кӱкшака дене ӱлыкыла волен, вара угыч йырым-йыр ончен кӱзымӧ годым чоным тӱрлӧ шижмаш авалта: кугешнымаш, пагалымаш, чаманымаш… Пудыргышо пырдыжлаште ончыктымо сӱрет ден салтак-влакын возен кодымо товатлымашыштым, командир-влакын приказышт гыч возен лукмо мут-влакым лудын, йӱкан пырдыжым «колын», кап-кыл мучко игыпун копыж-ж шогалеш… Уке, сар тӱнямбалне тетла нигунамат ынже лий! 

Герой-влакын площадьыштышт журналист да писатель В. Гроссманын «Железный ветер бил им в лицо, а они всё шли и шли вперёд, и снова чувство суеверного страха охватывало противника: люди ли шли в атаку, смертны ли они?!» цитатыжым возымо. Тудо Кугу Ачамланде сар годым Сталинград кредалмаште совет салтакын да калыкын нимучашдыме кӧргӧ виян, патыр улмыжым почын ончыктымыж нерген ойла. А йодышлан вашмутым Воин Чап залыште муына: «Да, мы были простыми смертными, и мало кто уцелел из нас, но все мы выполнили свой патриотический долг перед священной Матерью-Родиной». Тыштак 34 знамя ӱмбалан 7200 салтакын лӱмжым возымо, Шуманын «Грёзы» композицийже йоҥга.  Зал покшелне курымаш тулым кучышо салтакын кидше кажне толшо еҥым вуйжым савалташ ӱжеш… 

Мамаев курганыште лиймек, Кугу Ачамланде сар годымсо салтак-влакын подвигыштым эше кӱкшын аклаш, эртышым жаплаш тӱҥалат. Сар мемнан кундемна деч тораште каен гынат, тиде «вурс мардежын» пӧрдемышкыже мемнан кугезына, землякна-влакат логалыныт, самырык вуйыштым тушан пыштеныт...