Маядык-влак Семыкым кузе эртарат?

Пайрем Шочмын тӱҥалеш. Тиде кечын пурам шолтат, мӱй дене тамландарат, садлан южышт тиде пурам «ужар шоҥан Семык пура» маныт. Семыклан лӱмын у вургемым ямдылат. Шукышт у марла тувырым чият.

Кушкыжмын пӧртым эрыктат, атышӧрым йылгыжмеш мушкыт. Лавыраш тӱрлӧ чер-чур пижеш манын, вургемым шӱялтат. Сурт-печым, сурт кӧргыштӧ чыла ачалат. Команмелнам кӱэштыт. Шыште гыч сортам ямдылат (черке гыч налме огеш мие - йодмо огеш шу, маныт). Ялыште шыште шагалем толеш, садлан мый мӱкш лапкыште налам. Шыштым лӱмын кучымо салмаш левыктат да тушан кандырам варат. Кандыражым муш гыч ыштат. Тидлан кӱлеш кутышан да кӱжгытан мушым налыт да пурла гыч шолаш (шагат умдо коштмо ваштареш але кечылан ваштареш) пӱтырат. Кандыра шыштеш вошт нӧрымеке, луктын, кутышыж дене йӱкшыкташ пыштат (кугу газетым але иктаж-мом весым шарат). Чот пеҥгыдем шумешкыже, шыштан кандырам адак пурла гыч шолаш тыртыктылыт. Тыге мыняр сорта кӱлеш, тунарым ыштат. Йӱкшымекыже, ик кутыш дене (иктаж 15 см) пӱчкедат. Кызыт муш олмеш (тудым муаш йӧсӧ) пазар гыч налме вичкыж муш кандырам (помидор пидме муш кандыра) кучылташ лиеш. 

Шоҥго-влак, кастене кече шичмеке, уремыш лекташ чарат, чыла тӱкылен пытарат ыле. «Тиде кастене тӱрлӧ пужышо, мужаҥче-влак коштедат», - маныныт. Кугезына-влакын ойлымышт гыч, тиде осал йӱд. Садлан шке пӧртыштым перегеныт, омса янакеш иман кушкылын укшыжым пижыктеныт, капкам, вӱтам, мончам шӱведыме вӱд дене пышкыреныт. Мушмо вургемым поген пуртеныт. Монча ден вӱтам, пужышо-влак пурен ынышт керт манын, сура дене тӱкыленыт. Кушкыжмын кече шичмеке кошташат огеш йӧрӧ маныныт - тӱрлӧ шӱкшак-влакыш логалат.

Молан вара Семык йӱд деч лӱдман? Шоҥго-влакын ойлымышт гыч палем, тиде йӱдым мужедше-влак, ош пырысыш, ош пийыш, ош комбыш савырнен, ӱпым, тувыр лапчыкым пӱчкын налын, еҥым пужен але локтен кертыныт. Тыге ынже лий манын, кече шичмеке, уремыш лектын огытыл, пеш сак маленыт. Ялымат ороленыт. Черет дене ик еш почеш весе, орол шыргылдыкым рӱзен, кылдыр-гылдыр йӱкым луктын, ялым йыр савырненыт. Вара вес ешлан, кумшылан черет шуын. Тыге кече лекмешке коштыныт. 

Вӱргечым сорта кечылан шотлат. Эртарыме радамже Кугече пайремын гаяк. Ойыртемже тыгай гына - тиде кечын «колышо-влакым» шӱгарлашке ужатат. Кажныжым шӱгар ӱмбалныже сийлат. «Ӱжмеш ида мие, мемнам ида тургыжландаре» манын пӧртылыт.

Икте-весе дек унала коштыт, веселитлат. Тиде йӱдым рвезе-влак тӱрлӧ мыскарам ыштыл кертыныт. 

Ик гана Маядыкыште кугыза ден ватыже унала коштын ноенытат, чотак маленыт. Эрдене кугыза кынелын да ӱстел олмышто чатырыште шинчыше комбым ужын. Кузе олымбал йымач лектын? Ватыжым кынелтен, тудет ончалын - урем покшелне самоваран да сийгӧрматан ӱстел шога, вот томаша… 

Икана мемнан-влак шым машина пум ыштеныт ыле. Чылажат оралтысе артанаш ыш шыҥе. Ачай ялсовет дене ойласышат, ик кутышым уремеш изи пакча пече воктен оптышна. Семык йӱдым Петр чӱчӱ, шаярен, пум изи капка ончылан оптен шынден. Ушкал лукташ лектыныт - капка пу дене петыралтын. Рожым ыштен, ушкалым луктын колтеныт…

Ик ий шошым уремеш монча пурам пураленна ыле. Семык йӱдым рвезе-влак, шаярен, пурам унчыли пурален шынденыт: ӱлылжым кӱшкӧ, кӱшылжым ӱлыкӧ ыштеныт. Тиде пура, нӧлтымеш, тугак шогыш. «Ракмат пурам тыге савырыше-влаклан. Рончыманат огыл, вигак нумал каяш лиеш», - маньыч мончам нӧлтышӧ-влак. «Тиде мылам тауштыза, - малдалеш ик рвезе, - мыят тушто ыльым».  «Тугеже, тиде сомылым ыштыметлан мый дечем ик кленча», - шаярен пелештышым.

Тиде йӱдым рвезе-влак йӱдвошт веселитленыт. Куштеныт-муреныт, пар кычалын, шергаш оптен, йоген да моло модыш дене модыныт. Южо качымарий ӱдырым налын пурен - ешан лийын.

Изарнянат модмаш, куштымаш-мурымаш шуйнен. 

Кугарням эше лопка але кумда Семык маныт. Тиде кечын кас модмаш, мурымаш-куштымаш-влак умбакыже шуйненыт. Южышт сӱаным тарватеныт (ӱдырым ватылан пуртеныт). 

Шуматкечын да рушарнян пайремым мучашленыт. 

Пайрем годым вургемым мушкаш, мланде пашам ышташ огеш йӧрӧ. От муш - игече сай лиеш. Тӱрлӧ рашке да даул-влак огыт витаре. 

Кызыт Семыкым ик кече - вӱргечын гына - пайремлат. Садлан тудо фольклор мероприятий гай гына кодын толеш. 

А такшым Маядык ял марий-влак шке йӱлаштым моштымышт семын аралат. Тидыже сай. Мыланна кузе эртарыме радамже дене палдараш гына кодеш.