Маядыкыште Кугечын сорта кечыжым эртарымаш

Кунам тудым эртарыман? Тидым тӱрлӧ семын шотлат, но тӱрлыжӧ тӱрлым ончыкта. Ала шотлен ом мошто, ала-мо? Садлан мый марла Пасхалийым кучылтам. Тудын дене Сылвай курскай (Илья Мухаметдинов, Ангасяк) палдарен ыле. 

Тиде формулым тудо марийлан келыштарыме Гауссын формулжо манеш ыле. Тудлан обозначений-влак кӱлыт.

И - Кугече кечым муаш кӱлмӧ идалык,

К - Кугече кече,

a, b, c, d, e - кокласе результат-влак,

a - И-ым 19-лан пайлымын кодшыжо (остаток от деления), a=mod(И,19),

b - И-ым 4-лан пайлымын кодшыжо, b=mod(И,4),

с - И-ым 7-лан пайлымын кодшыжо, c=mod(И,7),

d - (19*а+15)-ым 30-лан пайлымын кодшыжо, d=mod((19*а+15),30),

e - (2*b+4*c+6*d+6)-ым 7-лан пайлымын кодшыжо, е=mod((2*b+4*c+6*d+6),7).

Формула - К=(d+e+1) - апрель.

К - кумло деч кугурак лиеш гын, мутлан, 33, Кугече 33-30=3, Кугече 3 майыште лиеш.

Примерлан 2024 ийыште Кугечын сорта кечыже кунам лиймым шотлена.

a=mod(2024,19)=10

а=2024÷19=19*106+10,

b=mod(2024,4)=0 

b=2024÷4=4*506+0,

c=mod(2024,7)=1

c=2024÷7=7*289+1,

d=((19*10+15),30)=25

d=205÷30=30*6+25,

e=((2*0+4*1+6*25+6),7)=6

e=160÷7=7*22+6.

К = 25+6+1 = 32.

Кугечын сорта кечыже 2 майыште лиеш.

Тиде кечын мом ыштыман да ыштыман огыл?

Изарня - сорта кече. Марий-влакын шонымышт почеш, тиде кечын кече чӱчкен лектеш.

Сорта кечын эрден эрак, кече лекмеш, мончаш олтат, тулым ылыжтыме годым кугезе-влакым унала ӱжыт. Южо вере коҥгам монча деч вара, шуко вере монча дене пырля олтат. Кугезе-влакым унала тул дене ӱжыт.

Южо уланрак-влакышт, корно уло гын, кугезе-влакым машина дене вашлийыт. Йомартлырак-влакышт, омытам чиен, коҥга тӱньык воктек - пӧртвуй ӱмбак кӱзен, колышо-влак толмым ончат. Тольык иктыжат толмыштым огеш ойло.

Монча шумеке, ончыч пӧръеҥ-влак, кугезе-влакым ӱжын, мончаш каят. Нунын почеш ӱдырамаш-влаклан черет шуэш.

Чылан монча гыч пӧртылмек, озавате мелнам кӱэштеш, моло кочкышым ямдыла. Муным шолтен, шоган шӱк дене чиялтат. Южышт лапкыште тидлан лӱмын ыштыме чиям налыт. Чыве але агытан шӱрым шолтат. Моло шыл огеш йӧрӧ. Шыл уке гын, кол лемым шолтат. Шӱрышкӧ тар але рис шӱрашым гына пыштыман, лашкам оптыман огыл. Чыла ямдылен ситарымек, кугезе-влаклан ӱстелым чумырат. Тидлан пӱкен-влакым  але журнал ӱстелым кучылтыт, пӱкенеш кугу ушаҥам пыштат. Ӱстембак мотор шовычым шарат да сий-кӧрматым шындедылыт. Шӱрым волтат, вес атеш 5, 7 але 9 муным пыштат, моло ямдылыме кочкышым шындат, коркаш пурам темат. Тамакым ылыжтен пыштат. Сорта сомыллан ойырен налме ате ден шовыч-влакым сорта чӱктымӧ годым гына кучылтыт, тылеч вара нуным поген пыштат. 

Ӱстел воктен шурно ден шоктем шындат. Шокте тӱреш шке ыштыме сортам пижыктат. Мемнан дене пу шокте укелан кӧра коркам кучылтыт. Сортам шурныш шындедылыт. Ожно шоктем кучылтыныт, молан манаш гын шокте Лудо пыжашым (созвездие Плеяд) але Шоктешӱдырым (созвездие Решета) ончыкта. Кушечын мемнан деке Кавасе лудо (Венера) чоҥештен толын? Тудо кандаш ийлан ик гана шке пыжашышкыже 4 апрельлан толеш. Пытартыш гана тудо 2020 ийыште лие. 

Сортам етшыме дене чӱктат. Эн ондак - Киямат тӧралан, варажым - Киямат сауслан, тулеч вара чыла родо-шочшо да пошкудо-влаклан. Сортам чӱктымӧ годым кажне еҥжын лӱмжым ойлыман. Сорта йӱлымӧ годым «уна-влакым» сийлат. Тидлан мелнам, киндым тодышт пыштат, моло сийым кучылт лектыт, кугу пу совла дене (уке гын умшашт йӱла) шӱрым, изи пу совла дене чайым пудыратат. Тидым ыштыме годым «шужо» маныт. Тиде омоним кок значениян. Иктыже рушла «пусть дойдет», весыже «голодай» манме лийыт. Кокымшыжым тыге умылена. Вес тӱняште чыла мӧҥгешла: «шужо» манме «темше лий» манмым ончыкта. Кугезына-влак могай ушан лийыныт: тугай мутым муыныт, кудыжо кок могырчат иктымак ончыкта. 

Сорта чӱкташ родо-шочшо-влакат толыт. Южгунам тӱҥ шотышто пошкудо-влак сурт гыч суртыш коштыт.

Ешыште чылан сортам чӱктышаш улыт. Кеч иктым, «Ато толшо-влак шылыжетым кучат» малдалыт. Родо-шочшо (пошкудо)-влак икте дене удылын-удылын чӱктат. Сорта чыла йӱлен пытышаш, тул шурныш тӱкнышаш огыл. Парня кӱжгыт деч кужурак кодмек, сортам, каче (вашкӱзӧ) дене налын, лӱмын ямдылыме вӱдан атеш йӧртат. 

Мучашлан Утым кувалан, Утым кугызалан да колышо-влаклан, кудыштын чӱктышышт уке, кум укшан сортам чӱктат. Тидлан кум сортан ик мучашыжым пырля ушат, вес мучашыжым торат да икганаште ылыжтат. 

Чыла сорта йӱлен пытымеке, «уна-влакым» ужатат - сортам кышкалыт. Тидлан, ӱстелысе шыдаҥ коркам, сорта атым, кочкыш-влакым налын, оралтыш лектыт да капка воктек изиш шурным, кочкыш-влакым кышкат. «Вес гана чӱктымеш, чеверын. Таклан ида кошт. Ынде моло-влак дек унала кайыза» маныт. Кышкыме кочкышым пий, чыве, кайык кочшаш. Ужаташ чылан огыт лек. Ик еҥ пӧртеш кодеш. Тудо, кодшо корка дене вӱдым налын, юто пыстыл дене сорта чӱктымӧ верым кум гана пышкырыктен, пыстыл дене ӱштын пелештышаш: «Вес гана ӱжмешке, таклан ида кошт. Ида тургыжландаре, ида тӱкале. Ынде весе-влак дек унала кайыза».  

Сортам кышкалмек, чылан пӧртыш пурат. Корка ден шовычо-влакым пӧртӧнчылан, эрлашыжым мушкын погышаш вереш кодат. Пӧртыш пурымо годым тушан кодшо еҥ йодеш: «Вара уна-влак мом маньыч? Кузе илаш шӱдышт? Игече могай лиеш?» Тудлан пелештат: «Тау, сайын илыза, шурнын, емыжын лектышыже сай лиеш, маньыч». 

Чыланат ӱстел коклаш шинчыт, «сорта мучашым» подылыт, сийланат. Кугечын сорта кечыже мемнан дене тыге эрта.