Все новости
Калык йӱла
9 шорыкйол , 17:38

Шорыкйол да йомак арня

Шорыкйолым эртарыме жап тӱрлӧ ийыште тӱрлӧ кечылан логалеш. Нуно «модыт», тылзе дене кылдалтыныт. Шоҥго-влак (Е.И. Сайтаева, А.А. Петрова) «Шорыкйол кечын эн кӱчык жапше эртымеке (день зимнего солнцестояния), икымше у тылзын, икымше изарнян тӱҥалшаш» маныт ыле. Тидлан омат ӱшане ыле, но нуно тӱрлӧ ял гыч улыт: Кача кокайже - Маядыкын, Назера ковайже - Чормакын. Кок верыште илыше-влак ик семынак ойленыт.

Редакцийын архивше гыч налме фото.
Редакцийын архивше гыч налме фото.

Тений эн кӱчык кече 21-23 декабрьыште лие, у тылзе - 11 январьлан (изарнян лиеш), икымше изарня - 18 январьыште, сандене Шорыкйол пайрем 18 январьыште тӱҥалшаш ыле. Мемнан дене, Маядыкыште, тошто У ий - 14 январь - Шорыкйол арня покшелне кодшаш, маныт, садлан ме Шорыкйолым 11-18 январьыште эртарышаш улына («Чолманыштат» тыгай кече-влакымак ончыктымо).

Маядыкын онаеҥже ойлыш: «Тиде йодышым погынымаште каҥашенна ыле. Тушто тыгай пунчалым лукна: «Шорыкйолым верлаште кузе эртареныт, тугак эртарышт. Нимомат вашталтыман огыл». Садлан тений Шорыкйол 11 январьыште пура да 18 январеш лектеш. Тулеч вара 18 - 25 январь - йомак арня.

Ожно кугезына-влак телым гына йомакленыт. Мландым лум петырымек, Шорыкйол эртымек, йомак жап шуэш. Шошым, кеҥежым да шыжым паша шуко, кажне шагат шерге - ӱдыман, шудым ыштыман, емыжым, шурным, пакчасаскам погыман, садлан тидлан жап уке. А телым, Шорыкйол жапыште, пасулаште лум курык-влак ышталтыныт, мланде лум йымалне кана, шурно - амбарыште, пареҥге - кӱварйымалне. Тӱжвалне, окна вес могырышто, поран ӱштеш але йӱштӧ чывыштылеш, а пӧртыштӧ шокшо. Тыгай кужу теле йӱдым йомак - эн кугу уна, йомакчын ойлымыжым чылан тӱткын колыштыт. А тудыжо лывырге йылмыж дене колта веле. «Молан вара йӱдым гына йомаклат?» - йодынам ыле Назера ковам деч. Тудо тыге вашештен: «Телым йӱштыштӧ йомакысе-влак кылмен катат да коштын кертдыме лийыт. Тулым чӱктет гын, нуно тул шокшо дене леват да иланат. Нунын дене пырля тӱрлӧ алама-влакат леват да уда пашаштым ыштылаш тӱҥалыт. Садлан йомакым йӱдым гына йомаклыман». Кажне суртышто шке йомакчышт лийын, тудо арня мучко йомакым колтен. 

Тунам школыштат тиде арнян лӱмын йомак мероприятий-влакым эртареныт. Туныктышо-влак (И.Н. Петров, А.А. Имаева, М.И. Гатиатуллина, О.А. Васиева, В.А. Чукавина да молат) черет дене йоча-влаклан йомакым ойленыт. В.Т. Камильянов киноаппарат дене йомак кином, фильмоскоп дене йомак диафильм-влакым ончыктен. В.А. Чукавинан ик виян методикыже ыле. Валентина Александровна йомакым ойлаш тӱҥалеш да ойлен ок пытаре, «Кодшыжым шке библиотека гыч книгам налын лудса» манеш ыле. Ме библиотекыш куржынна. 

Тиде арняште кажне кечын манме гаяк клубышто йомак кином ончыктеныт. Киномеханиклан Валентин Алексеев ыштен. Мый «Морозко», «Конек-горбунок» фильм-влакым але мультфильмым ончымым шарнем. Клуб вуйлатышылан мер паша семын ялысе библиотекым вуйлатыше С.И. Михайлова ыштыш. Клубыштат, библиотекыштат пеш йомартле паша-влакым намия ыле. Мыланна, йоча-влаклан, пеш чот келшен. Школ библиотекыш але клубыш погынена да йомак спектакль але почеламут-влакым модын ончыктена ыле.

60-шо ийла мучаште, 70-ше ийла тӱҥалтышыште ялыштат телевизорым наледаш тӱҥальыч. Тушто йомакымат идалык мучко ончыктеныт. А ынде чыла йомакым интернетыште муаш лиеш. Библиотекыште йомакым погынен лудыт, йомак видео-влакым ончат, клубышто инсценированный представлений-влакым эртарат. Йоча-влаклан пеш келша. Теве тыге Маядыкыште йомак арням эртареныт да эртарат.

Автор:И. ПЕТРОВ. Маядык ял, Дӧртыльӧ район.
Читайте нас: