Все новости
Калык йӱла
12 Сӱрем 2022, 14:31

Йӱр пучымыш

Тыгай пайремым 1947-1960-шо ийлаште Мишкан районысо У Эшым ялыште эртареныт.  Йӱр уке годым кеҥежым, кунам мланде кошкен, шурно вуй, шудо саргаяш тӱҥалыныт, ялын кугурак еҥже-влак, кастене калыкым поген, пырля пайремым эртарышаш нерген каҥашеныт.  Эрдене изижге-кугужге вӱд воктеке погыненыт.

Йӱр пучымыш
Йӱр пучымыш

Пеленышт  ведрам намиеныт, а ныл еҥже кодын. Кок рвезыракше ялын кок могыржо гыч ведрам кучен ошкылыныт, шӱрашым, шинчалым погеныт. Южо еҥ ӱйымат пуэн. А вес кок еҥже тиде жапыште кугу подыш вӱдым опталын, тул ӱмбаке сакен. Погымо шӱрашым, мушкын, подыш пыштеныт. Тыге пучымыш шолын. Под пундашеш ынже пиж манын, тудым пудыратен шогеныт. Вес кугу подеш чайым шолтеныт.

Тиде жапыште молышт чылам вӱд дене чывылтеныт. Урем дене кö йолын эртен, кӧ имне дене кудалын, сайын але удан чиен - нигӧм коден огытыл. Вынем гыч вӱдым луктын гына шогеныт. Пöртыш пуренат чывылтен лектыныт. Тыге нöрен пытыше еҥ-влак вӱд деке воленыт. Тиде жаплан пучымыш кӱын, чай шолын шуктен.   

Ялын кугурак еҥже кукшо вургемым чиен толмеке, тудлан кӱмыжеш пучымышым волтен пуэныт, совлам пыштеныт. Тудо пучымыш атыжым, ош шовычеш шынден, кучен шогалын да чоклаш тӱҥалын (тыгодым чылан шыпланеныт): «Ош Кугу Юмо, порыш колто, леве йӱрым кондо. Шурнылан, шудылан вӱд кӱлеш. Таче уло ялге, ару вургемым чиен, йӱрым йодына.   Мемнан деч ончыч, Ош Кугу Юмо, тиде пучымышым тый высмылте, умыр йӱрым кондо. Уло калык лӱм дене Ош Кугу Юмылан, Вӱд авалан кугу таум ойлена». Вара чылан пучымышым кочкаш шинчыныт. Кочкын лекмеке, кӱмыж-совлам мушкын, Кугу Юмылан, Вӱд авалан тауштен, иктын-иктын мöҥгö велыш ошкылыныт.

Ӱшанеда ма, уке ма, а кажне тыгай пайрем деч вара йӱр йӱрын каен. Шурно, шудо ужаргеныт, юж яндарештын. Уло пӱртӱс иланен, моторештын.

Автор:А. ИГНАЕВА. Ардаш ял, Мишкан район.
Читайте нас: