Мемнанат йӱлана келге да шерге

Йошкар-Олаште «Калык ден религий-влак кокласе кыл шотышто специалист» специальность дене квалификацийым нӧлтымӧ курсын теле сессийже мучашлалтын.

Калыкыште тиде туныктымашым «Онаеҥ але марий йӱла курс» маныт. Но, чынжым гын, тиде «Калык ден религий-влак кокласе кыл шотышто специалист» тунемме программын ик ужашыже гына. Тиде курс кокымшо ий пашам ышта. Тушто ме шке илыме кундемыштына, кумда Россий элыштына да уло тӱнямбалне тӱрлӧ йылме дене мутланыше калык ден калык, тӱрлӧ йӱлам кучышо религий-влак коклаште ваш умылымаш да тыныс илыш лийже манын, тачысе саманлан келшыше специалист-влакым ямдылат да тыгодым марий калыкнан акрет йӱлаж дене келге шинчымашым пуат. Мемнан дене тӱрлӧ министерствыла гыч кугыжаныш пашаеҥ, политолог, адвокат, учёный ден кӱшыл вузла гыч преподаватель-влак пашам ыштат.

Ме, марий-влак, кумда Российын кеч-могай кундемыштыже илена гынат, шкенан да воктене илыше моло калыкын йӱлажым, тӱня умылымашыжым, койыш-шоктышыжым шымлышаш да палышаш улына. Тидын годым шкенан марий йӱланам, тудын историйжым келгын да радамлен тунемшаш улына. Сандене курсышто марий кумалтыш да йӱла ойыртемлан, чынжымак, кугу вер ойыралтеш. Тылеч посна кугыжаныш национальный политике, калыкын тӱвыра ден йӱла поянлыкшым аралыме, федеральный закон ден шке правам палыме шотышто йодыш-влакымат умылтарат. Курсышто чумыр шинчымаш кумдан пуалтеш да кугыжаныш стандарт почеш ышталтеш.

Тунеммаш 2019 ий 28 октябрьыште тӱҥалын. Шукерте огыл теле сессий эртыш. Пырля тунемме йолташем-влакын теле сессий деч вара мӧҥгыш тарванымышт деч ончыч шонымашыштым пален нальым.

Валентина Выдрина (Пошкырт кундем, Уфа ола): «Мый шкеже Дӧртыльӧ район Маядык ял гыч улам, Уфа олаште илем. Мемнан олаште «Марий кумалтыш» общине почылтын, калыкым кумалтышыш тарваташ кӱлеш. Тиде сомылым шукташлан эн ондак шке тунемман, можым-кузежым келгын палыман, тунам гына калык дене пашам ыштымаште лектыш лиеш, шонем. Тиде амал дене Йошкар-Олаш тунемаш толынам да шочмо калыкын ончыкылыкшо верч йӱлышӧ чонан еҥ-влак дене вашлийынам. Пеш куаненам. Теве теле сессият эртен кайыш. Кугыжаныш стандарт-влак деч посна марий йӱлам палыше, тыгак онаеҥ-влак дене вашлиймаш шуко сай шарнымашым кодыш. Шочмо калыкемын йӱлаже, тӱвыраже, илыш умылымашыже нерген пайдале шинчымашым налына да группыштына икте-весына дечат тунемына».

Галина Панькова (Пермь кундем, Кызганде ял): «Мый Пермь кундем Сулий ялыште шочын-кушкынам. Кызыт Кызганда ялыште (нунын дене «авыл» маныт - авт.) илем. Тунемаш толаш але уке манын, шуко шонышым. Содыки вет 60 ияш улам, пенсионер. «Шке калыкемын йӱлажым тунемам да палаш тӱҥалам гын, кум эргымлан, шым уныкамлан шуко каласен, туныктен коден кертам» шонымаш, содыки, сеҥыш, да мый тольым. Юмо пуйырен улмаш шоҥгемме велешат шинчымашым налаш. Пырля тунемме поро йолташем-влаклан, пагалыме туныктышем-влаклан кугу таум каласем».

Виталий Искаков (Пошкырт кундем, Краснокам район, онаеҥ): «Тыгай курсым почшо-влаклан, тыште туныктышо-влаклан кугу тау. Шке кундемыштем тӱҥалше онаеҥ улам, кӱсотым почмашке, кумалме верлашке коштам, еҥ-влак дечын шуко йодышым колаш логалын. А нунылан вашешташ тӱҥалше онаеҥлан моткоч тунемман. Мемнам шке йӱланам умылаш да тудым палаш, вес йылман калыкын йӱлажым палаш, нунын дене мутланен мошташ да ик ой дене пашанам ворандарен колташ туныктат. Ончыкылык пашаштем, шонем, тиде шинчымаш полшен кертеш. Кызыт Пошкырт кундемыште шке йӱлалан марий калык эркын-эркын мелын савырнаш тӱҥалын. Ончыкыжым кумалтыш-влакым эртарыман, кӱсото-влакымат почман, калыкыште шот дене умылтарыме пашамат эртарыман. Тидлан келшыше да келге шинчымаш лийшаш, шонем. Мемнан кугезына-влак эре кумалын иленыт. Таче ме нунын сугыньышт дене илена. Мый тидлан ӱшанем».

Валерий Галиев (Татарстан, Набережные Челны ола, онаеҥ): «Шочын-кушкынам Актаныш район Йӱштӧ памаш ялыште. Икымше тӱшкаш тунемаш толаш ыш лий. Кокымшо ийжылан Юмо корным почо. Кызытсе жапыште марий йоча-влак рушаҥын толыт, сандене тыгай туныктымашын кӱлешлыкше моткоч кугу. Илалшырак-влак гына огыл, самырык-влакат, тиде курсышко толын, у шинчымашым налын, илышыштым вияҥден колтат гын, пеш сай лиеш ыле. Ме огыл гын, кӧ тидым ыштышаш? Марий калыкым кӱшкӧ нӧлтен, Ош Поро Кугу Юмо ончылно ваш-ваш умылен, икте-весынам нӧлтен, тунемын, икте-весылан полшен шогена гын, илышна саемеш манын шонем».

Андрей Перевозчиков (Удмуртий гыч, одо онаеҥ): «Тунемаш толмемлан нимынярат ом ӧкынӧ. Ме, тунемше-влак, икымше кече гычак келшен тунемаш тӱҥална. Тидыже мыйым эшеат чот куандарыш. Кызыт ме икоян команде улына, ик еш гай манынат кертам. Мый марла ом умыло, сандене туныктышо-влак рушлат-марлат ойлат, пырля тунемме йолташем-влак рушлаш кусараш полшат, умылтаренат пуат. Мый кажныжлан кугу таум ойлем да шке чий йӱлам арален кодышо марий калык дене моткоч кугешнем. Родо-тукым моло финн-угор калык-влакын, чаманаш кодеш, тыгай йӱлашт йомын. Тунемме курс мыланем келге да сай шинчымашым пуа».

Людмила Матюшина (Пошкырт кундем, Нуриман район): «Ялнан лӱмжӧ - Палчык, рушлаже Малые Шиды маныт. Изинекак марий тӱрым тӱрлаш пеш йӧратем, сандене марий калык вургем нерген келгынрак палыме да самырык-влаклан шинчымашым пуэн кодымо шуэш. Марий Элыште кумалме отышто лияш, вес кундемыште илыше марий-влакын йӱлашт денат палыме лияш йӧн лектын. Шке калык йӱлам аралаш да вияҥдаш шонена гын, кугыжаныш законжымат, вес калыкын илыш умылымашыжымат шинчыман, мом огына пале гын, тунемман. Кызыт тидлан йӧн ышталтын. Тунемын гына ончыко каяш лиеш. Сандене курсышто налме шинчымашын пайдаже пешак кугу».

Валентина Ягулбаева (Марий Эл, Йошкар-Ола): «Шкеже Морко район Шеҥше ялын ӱдыржӧ улам. Тыште ме тӱрлӧ вер гыч, тӱрлӧ ийготан улына, марий йӱла ден тӱвыра шотышто шинчымашым ваш-ваш шкеат пуэна. А туныктышына-влакын чонышт ынде шӱдыр гай чӱчкен шога: тунар чот нуно шке шинчымашыштым, умылымашыштым мыланна тыршенак пуаш тыршат. Тыште мый у йолташ-влакым мумемлан чот куаненам. Ончыкыжым контрольныйым, рефератым, шымлыме пашам возыман да шуко лудман гынат, тидыже йӧршынат ок лӱдыктӧ. Кӧн тунемаш кумылжо уло гын, ида ӧр. Чылажат кӱлешан».

Тунемме программе деч посна мыланна теле сессийыште практике сынан занятий-влакымат эртарышт. Теле сессий эртыш, но ме огына ойгыро - ончылно мемнам вес вашлиймаш вуча. А тудо апрельыште, лач марий калыкын XI погынжо гутлаште, лийшаш. Тунемме тӱшкана дене Марий погынышто «Марий йӱла» секцийыш ушнаш кумылна уло.

Читайте нас:

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».