Изарня еда мончаш олтеныт

Мончам йӧратыдыме еҥ укеат дыр манын шонем. Кызытсе жапыште тӱрлӧ мончам ыштат. Мутланыме годым «ош монча», «шем монча» манмым колаш лиеш. Кӧлан могай келша. Ош мончам ыштатат, шем мончаштым сагынат.

Ожно ялыште монча шагал лийын. Ик изи мончаш, ик кечын, ялысе шуко еҥ пурен кертын. Ынде шоныза, кузе нуно шыҥеныт? Ӱчашымаш лийын огыл. Мончаш сайын олтеныт, шокшыжо пураш шонышо кажне еҥлан ситен. Толшо еҥ лакаш кӱзен да шкенжым сайын гына выньык дене лупшен, чывылталтын, эре вургемым чиен да мӧҥгыжӧ ошкылын. Ынде шотлыза: кажныже мончаште мыняр жапым эртарен? Тыге ик шагат коклаште шуко еҥ пурен шуктен, мончат йӱкшен огыл. Черле еҥлан, шочшо азалан лӱмын кок-кум кече почела олтеныт. Шокшо монча шуко чер деч утарен. А олым вуян мончам пӧрт деч торашкырак, кунамже эҥер вӱд лишан вераҥденыт. Патыр пашаеҥ шокшо монча деч вара йӱштӧ вӱдышкат пурен лектын.

Кова-коча-влак изи йоча-влакым мончаш шке пуртеныт. Нуным выньык дене лупшеныт, мушкыныт, уныкаштлан шуко ласка мутым ойленыт. Йочан кылымдыже ынже воло манын, изи уныкаштым ончыланышт мӱшкыржӧ дене пыштен, йолыштым кӱшкӧ нӧлталын, эплын гына рӱзалтеныт. Тыге эре тӧрштыл коштшо йочан мӱшкыржӧ коржын огыл, ял озанлык пашалан йӧрышӧ лийын кушкын. Шешкышт мушмо йоча-влакым монча гыч пӧртышкӧ нумалыныт. Ӱпым муно, тувыртыш вӱд дене мушкыныт, шовыным пеш шуэн кучылтыныт.

Мончашке эре волгыдынрак пураш тыршеныт. Кугу ӱдыр-влак пырля пуреныт. Йӱдеш кодшо-влакым кӧ-гынат лӱдыкташ миен. Иктажше лакаш кӱзен шинчын гын, лӱдыкташ толшо, тӱньык гыч кидым шуялтен, тупшым ниялтен. Ӱдыр, «пари!» але «ия!» (шайтан) манын кычкырен, мӧҥгыжӧ куржын, почешыже молыштат шикшалтыныт. Лӱдыкташ толшо-влак шер теммеш воштылыныт. Южгунам тыгат лийын. Южо шаяраш йӧратыше еҥ, пулдыреш шылын кодын, монча гыч лекше еҥым шолып шӱкалын. А тудыжо мӧҥгыжӧ кычкырен-кычкырен куржын. Лака йымак пурен шичшат лиеден. Ик гана лӱддымӧ, шаяраш йӧратыше самырык шешке лӱмын лака йымак пурен шинчын, маныт. Лакаш кӱзен шичше ӱдырын йолжым кучен шупшылын. Монча пеш вашке ярсен, лӱдыкташ толшо еҥ ласкан гына мончаш пурен. Садланак дыр ял калык мончаште ия улмылан ӱшанен. Мыланем огыда ӱшане гын, кочада-ковада деч йодса. Кызыт ош монча гыч лӱдын куржын толшо-влак нерген ойлымо ок шокто. Романтика манмет уке. Мончаш миятат, кок-кум гана шовыным йыген мушкылтыт. Вара, вий уке манын, малыме верыште почаҥылыт. Ялыште мончаш олтышо еҥ-влакын сомылышт шагалемын: вӱд шке толеш, лавыра вӱд уремыш йоген лектеш. Туге гынат ош мончаште аҥырген кийыше-влак артенак артат.

Марий калык нигунам лювык (лавыран) илен огыл. Шкенжымат арун кучен, вургемжым мушкын шоген. Арняш пӧрык, изарнян, мончаш пурен, а кугарнян канен.

Ынде кажне еҥын мончаже уло. Кызыт чыла вере шуматкечын олтат, рушарнян канат. Олаште илыше-влак мом сагынат, шонеда? Конешне, мончам. Ванныйыште почаҥылын шерышт темешат, ялыш пӧртылыт але дачыште мончам чоҥат.

Ялыште илыше марий-влак, мончада шокшо, тамле пушан лийже, выньыкда идалык мучкылан ситыже!

Изображение Ulrike Leone с сайта Pixabay

Читайте нас:

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».