Мер Юмо - марийын аралышыже да коклазыже

Караидель районышто Тошто Ӱткӱстӧ ял воктене Мер кÿсото кугешнен шога. Тыште кажне ийын Мер Кугу Еҥлан кумалыт (Нуно Мер Юмым тыге лÿмденыт). Кугезе-влак тиде этнонимым Таймыр-Сибирь - исторический шочмо-кушмо вер гыч конденыт. Караидель марий-влак тиде историйын тÿҥжым-вожшым монден огытыл. Шнуй Мер кÿсотышто кумалын, тÿшка шÿлыш, уш-акыл дене, Ош Поро Кугу Юмо ден ойласен, тиде верым тарватеныт. Айдемылан помыжалтше Мер кÿсото чыла вийжым пуа. Мемнан илыш куштылгырак лиеш, шонем. Тиде Мер кÿсотышто Юрий Яковлевич Васимов онаеҥ (йÿктызö - жрец) семын марий-влаклан пеш кугу пайдам конда. Мутат уке, тудо пÿсö йылман, поро шÿм-чонан, сандене мутшо ший памаш вÿд гай йыргыктен йоген кая, толкын гай кавашке кÿзен, пöрдын, пöртышкö пöртылеш. Чыла вуйшиймыже, кумалме мутшо пуйырен шога, тудын кажне мутшым Ош Поро Кугу Юмо, Мер Кугу Еҥ да моло Юмо-влак колыт. Вуйшийме философийже тыгай:

1. Чыла тÿня - кугу орава, Кугу Юмо чын пöрдыкта. Кумалме мут, каваш кÿзен, пöрдын, пöртышкö пöртылеш.

2.Тÿшка шÿлыш, уш-акыл дене Юмо дене ойласена. Марий чап, тазалык верч ойлен-ойлен кумалына!

3. Ожсо куатшым пöртылтö, эмен, эсен илаш полшо. Алал уш вийым савыртен, Поро Юмо, кавыл ыште!

Мер Юмо - айдемым аралыше да марий ден Ош Юмо коклазе (посредник). Тудын надыр вержат Ош Кече Кугу Юмын да изиш гына изирак. Тудо вет марий да Гиперборей, пеш аклыман Меру курык дене кылым, мемнан арий-киммер, шумер-шемер, Меренмут - Рамзес II ватыже да молат марий дене лишыл тукым улмым ончыкта. «Мер калыклан тöр лийза!» - кугезе кочай-влак марий йочам тыге туныктеныт. Тыгай кӱлешан сведенийым мыланем В. Тойгильдина пуыш. Тудын Исадык (жрец) кочаже, Пекшык ял гыч, тыге ойлен. Мер калык - тиде элита, «каста аристократии». Прамарий-влак нуным ороленыт, чекым (границым) да ласкалыкым аралыше лийыныт. Перс-влакын йылмыште «мари» мут «дружинник», «аралыше» манмым ончыкта. Этнонимын рÿдыжö тыгай!

Кугезе марийын кышаже Енисей деч Урал марте, Таймыр ден Алтайыште, Кокла Азий ден Месопотамийыште, Египет, Африка да Америка, Кавказ да Поволжьеште этноним, топоним да гидронимлаште кодын.

Таймыр, «Томирис», «Мари», «меря», «удмурт», «мордва», молат. Марий да вес калыкын лÿмлаштат «МР» ситышын уло: Таймыр, Аймырза, Тоймыр, Ташмыр. Чыла возымо мутлаште мутвож икгай: «МР» але» ТМР» священный «Меру» ден «Т-аймыр» курык-влакын лÿмышт гыч лийыныт.

Россий калыкын исторический кылже тыгай! Лÿмнан тÿҥалтышыже икгай. Шуко тÿрлö калыкан Руш кугыжанышын акрет годсо вий вожшо уло: кажне калык тичмашын ужашыже улеш. Ош Юмо-влак мом ыштышашым паленыт.

«МР» - тиде символический (палдарыше) знак, тушто кок согласный гына, но смыслже божественный. Ӧрат, ожнысо плиталаште «Мр» знак-печать сералтын. Шукертсе Египет лÿм ден этноним-влакым таҥастараш лиеш. Мутлан, Эхнатон Эль-Амарныште рÿдолажым чоҥаш тÿҥалын. Нефертари Меренмут - царицын лÿмжö. Мылам, марийлан, тудын лÿмжö акрет годсо гыч колтымо гай, тудо тыге кусаралтын: «Меру - священный курыкын пеш чапле Мут-Юмынÿдыржö». Эше ик лÿм - Каромама Меритмут - ливий жрица, Амон - Юмын Сайватыже. Икгай мутвож - «МР», икгай «Мут» - Юмынÿдыр (Богиня)! Айдеме цивилизаций тÿҥалтыште шогышо лÿмлö кугезе-влакын самырык тукымлан шукертсе гыч кондымо «ший шÿртӧ» гай кылыштым ончыктышо ожнысо печать гай улеш. Кугезым пален да умылен, шукертсе наций семын ушнымашым арален кодаш лиеш.

Чаманаш логалеш, жап калык уш гыч шукыжым ÿштылын, но кугезе-влак тошто мутлаште тукым кылым палаш «МР» - код сравочым (сурам) сакленыт.

Ме акрет годсо калык улына. Вияҥын, шочмо-кушмо илышын стадийжым икмыняр гана веле огыл эртен, шÿм-чоным да уш-акылым уэмден, родо насылым поген, илыш верым ÿяҥден, Ош Поро Кугу Юмылан кумалын, кужу ÿмыран, шергакан алмаз самородок гай шкешотан, уникальный калык улына. Юмо пуйырыжо! Кугу корнышто корнан да рыскалан, таза да поян лийза!

Мемнан Юмо лийын, уло да лиеш. Эрдене нуно мемнам Ош кече да шокшо дене куандарат. Мардеж, йÿр, волгенче, кÿдырчат Юмын вий улыт. Виян йÿр деч вара шонанпыл дене пиалым пуышо вÿдыжгö мландат - Юмын вий. Мыйын Юмем - вуй ÿмбалне мучашдыме кава, мÿндырнӧ чолгыжшо шÿдыр да тӱшкан верланыше шӱдыр-влак, кушеч кугезе тукым толын. Мыйын каҥашем тыгай - шукырак умылаш манын, тÿҥалтышым, рÿдö корнын историйжым кычалза.