Коклаштына келшымаш ылыже

1959 ий телым Козаш да Пӱрӧмучаш ялласе самырык-влакым ушышо художественный самодеятельность коллектив дене, 36 номеран программым ямдылен, Караидель районысо Шопкерыш теран вич имне дене кайышна. Артистем-влак тӱрлӧ пашам ыштыше - туныктышо, доярка, вольык ончышо, механизатор, кевытче, повар, даже лишыл олала гыч отпусклан толшо-влак ыльыч. Мураш-кушташ, кутыраш уста ӱдыр-рвезе-влак уло кумылын коллективышкына ушнышт. Программыш кӱчык пьесымат, мурымаш-куштымаш, почеламут, акробат номер, мыскара-влакымат пуртенна. Икманаш, программына поян яле. 

Шопкер калык концертнам йӧратен ончыш. Но касшылан вуй лукдымашлык поран тӱҥале, сандене мыланна мален каяш темлышт… Эрлашыжым пӧртылмӧ корно ӱмбалне улшо Подлубово татар ял калыкым концерт программына дене куандараш шонен, колхоз правленийыш председатель дене мутланаш пурышна. Но тудо «Мемнан калык марла огешат мошто, огешат умыло» мане. Мый пеш чаткан гына эргым-влаклан татарла тыге каласышым: «Имньыдам савырыза, мӧҥгӧ кудалына». 

Тыге каласымем председательым пешак чот тӱкыш чай. «Токтагыз, токтагыз, егытлар, ӧпкеламагыз, клубывызда урын етарлык, бакытда бар, концертыгызне каравыз…» - пелештыш мыланна. Вара колхоз конюхым ӱжыктен пуртышат, мемнан имньына-влакым вӱташ шогалташ, кургым пышташ, пукшаш-йӱкташ шӱдыш. Бригадиржылан, мемнам пошкудыжо-влак деке пуртен, чайым йӱктен лукташ шӱдыш. 

Кастене клубыш шуко еҥ погыныш, программынам тичмашнек ончыктышна. Мый «Кайык лудо» кӱчык пьесым татарлаш кусаренам ыле, артистем-влак татарла мурымаш-куштымаш номер-влакымат мастарын ончыктышт. Анатолий Сергеевын тӱрлӧ мыскара дене кылдыме номер-влакым кугу артист семын модмыжо ончышо-влаклан поснак келшыш. Тылеч вара мемнан кок ялна да Подлуб татар-влак коклаште ваш келшымаш ылыже. Нунат мемнан деке концерт дене мийышт. 

* * *

Ожно ял озанлык коллективизаций ийлаште кугу Новотроицк (800 деч шукырак сурт лийын) села гыч, изи тӱшка дене ойырлен-ойырлен, 10 изи ял, эн вараш эше ик ял - Изи Накаряк (марий-влак тудым Курыквуй маныт) - шочыныт. Кызыт Новотроицк гына села семын кодын. 

Ик гана, концерт программынам руш аудиторийлан келыштарен, пьесым рушлашке савырен, нунын деке «келшымаш визит» дене каяш погынышна. Ондакрак увертарымашымат намиен пижыктенна ыле. 

Ме ямдылалт мийышна, а нуно, «Ме марла огына умыло, тушто мом ончена вара?» манын, залыш огыт пуро… Ты селасе школ директор Шариков, пешак поро, чолга еҥ, клуб фойеште погынышо-влакым залыш пураш сӧрвален йодо гынат, 26 еҥ гына билетым нале.

Тунам мый артистем-влаклан каласышым: «Нимат огыл, ида аптыране, залыште 26 огыл, 260 зритель шинчыме гай уло кертмын мурыза-куштыза, модса». Чылан тугак тыршышт, молодец улмыштым ончыктышт. Ончышо-влак кажне у номерым шокшын вашлийыч. Залыш пурыдымо-влак тӱжвач омсам тӱкалат, окна гоч «Пуртыза мемнам, пожалуйста» манын кычкырат. Но ме ӧпкелымына дене тӱкылымӧ омсам ышна поч, иктымат ышна пурто. Пытартыш номернам  - «Марла молодежный куштымашым» - ныл мужыр дене уло кертмын рашкалтышна. 

Мучашеш школ директор, Кугу Ачамланде сарын инвалидше, сценыш кӱзен, туге ракматлен пуыш, эсогыл 26 еҥан аудиторий гӱжлаш тӱҥале. Еҥ-влак, потолокыш шумеш упшыштым кышкен, «Рефанде-влак, молодец улыда!» манын  кычкыреныт. 

Омсам почмек, тӱжвалне шагат утла концертым ончыде коштшо-влак шурген пурен шогальыч, ох да ох шӱлештыт, залыште лийше-влак деч йодыштыт, умылен налаш тӧчат. 

Теве тыге Новотроицк селасе руш-влак ден мемнан марий-влак коклаште келшымаш ылыже да умбакыжат пеҥгыдеме. Нунат, мемнан ялыш толын, сай гына концерт программым ончыктышт. Ончыкыжат тугак келшен илаш тӱҥална.

Photo by Sincerely Media on Unsplash