Все новости
Историй гыч
14 Апрель 2022, 16:31

Яллан 300 ий темме вашеш: Калыкын вургемже да йолчиемже

Кугезына-влак ожно вургемым да йолчиемым шке ямдыленыт. Шӱдырымӧ машина дене йытын але кыне гыч шӱртым ыштеныт, шӱртӧ гыч станеш материалым куэныт. Мушкын, коштен, тудден вургемым ургеныт, ыштырым ыштеныт. Ӱдырамаш тувырым тӱр, ший да чинче, южгунам ший окса дене сӧрастареныт. Кыдалеш ӱштым ӱшталыныт. Юалгырак годым тувыр ӱмбач шовырым, йӱштӧ годым мыжерым чиеныт. Теле йӱштӧ деч кӱрык арален, кужу корныш кайыме годым пеленышт тулупым налыныт. Кӱрыкшым шукыж годым пӧръеҥ-влак чиеныт - нуно шуко жап тӱжвалне лийыныт. Телым маядык-влак шке имньышт дене Бирскыш зимагорлыкыш коштыныт. «Зимагор» руш мут гыч лектын (зимой городили, т.е извозили в городах).

Яллан 300 ий темме вашеш: Калыкын вургемже да йолчиемже
Яллан 300 ий темме вашеш: Калыкын вургемже да йолчиемже

Кугезына-влакын пайрем вургемыштат лийын. Тудым пазарыште налме шерге материал дене ургеныт, лӱмын сӧрастареныт да пайремлан гына чиеныт. 

Кеҥежым пӧръеҥ-влак ош але шем портыш гыч ыштыме вуйчиемым, телым упшым упшалыныт. Поянрак-влак ур, луй але вес янлык коваште гыч ургымо упш дене коштыныт. 

Кажне кечын йолеш ыштырым пӱтыреныт да йыдалым пидыныт, садлан пӧртыштат, кажне пурымо сайын ыштырым рончаш огыл манын, кӱвар олмеш олымым шареныт. Кажне еҥын оралтыштыже ош пӧрт лийын - тушко ару йол дене, йыдалым кудашын гына пуреныт. Ночкырак годым йыдалыш кӧтырмам пижыктеныт. Пайремланат куштымо годым йӱкшӧ сайын шоктымылан кӧра кӧтырман йыдалым чиеныт. Поянрак-влак кемым чиен коштыныт, коваште гыч башмакым, бахилым да тулеч моло йолчиемым ургыктеныт.

Варажым, йыдал пидмым чарнымеке, ош пӧрт олмеш тӱҥ пӧрт кодын. Садлан кызыт Маядыкыште ош пӧрт уке.

XX курым тӱҥалтыште калыкын чиемже алмаштын. Шукыж годым ужар тӱс олмеш йошкаргым келыштареныт. Куэмым пазар гыч конденыт. Пӧръеҥ тувыр, костюм эркын руш вургем сынаныш кусненыт. Шуко чиемым пазар гыч налыныт. Пӧръеҥ-влак кӱчык ужгам да руш  калыкын гай моло чиемым чияш, картузым упшалаш тӱҥалыныт. Ӱдырамаш вургемыште тыгай вашталтыш варарак лийын. 

Маядык-влак ынде чыла вургемым, йолчиемым кевыт гыч налын чият, садлан вургем дене кӧ могай калык гыч улмым палаш огеш лий. Пайремлаште шке калык вургем дене вылгат. Ӱдырамаш-влакын чиемыштышт чыла лугалт пытен, Мишкан, Калтаса, Бирск, Краснокам район вел фасон-влак шуко койыт. Тӱҥ шотышто тувырым марлан толшо шешке-влак ургатат, мемнан ялысе фасоным огыт пале, да тиде проблемыш савырна докан. 

Автор:И. ПЕТРОВ. Маядык ял, Дӧртыльӧ район.
Читайте нас: