Авамын илышыже

Мыйын авам, Темирбика (Анна) Шамзиевна Тимирбаева (ӱдыр фамилийже Шаяхметова) 1930 ий 10 ноябреш Кӧкыш ялеш шочын. Кочам, Шамзий Шаяхметов, коншудо ийыште Калмаш ял гыч Чакук лӱман ӱдырым марлан налын. Икымше кум ӱдырышт шочыныт да вигак коленыт, садлан авамым, илыжак манын, изинек еҥлан «ужаленыт» (пуымо йӱлам шуктеныт). Кокымшо икшывышт - Зоя, кумшо - Вера, эн изишт - Маруся. Кочам тӱрлӧ пашам ыштен: имне дене уржам тӱредын, колхозын мӱкш пакчаштыже мӱкшым ончен.

Сар тӱҥалме годым авам лу ияш веле улмаш. Ачаже сарыш кайыме годым тудо кок ият пелаш Маруся шӱжаржым кидешыже нумал шоген кодын. Ковам кочамым имне дене Калтасаш шумеш магырен-магырен ужатен каен. «Мый сар гыч пӧртыл ом шу, йоча-влакым сайын ончо», - каласен коден кочам. Янаулыш, поезд деке, салтак-влакым йолын наҥгаеныт. Кочам сареш увер деч посна йомын. Ковам, колымешкыже (92 ияш ыле), тудым вучен илен.

Сар пагытыште ковамлан шкетланже ныл ӱдырым кугемдаш йӧсӧ лийын. Кеч изиш полыш лиеш манын, тудо Калмаш ял гыч тулыкеш кодшо Асылвийым, авам деч куд ийлан кугурак ӱдырым, ончаш налын.

Тылыште ӱдырамаш-влаклан пӧръеҥ пашамат ышташ верештын. Ковамат моло-влак дене пырля йӱдшӧ-кечыже тыршен, яра пагытше укеак улмаш. Асылвий кокай изирак икшыве-влакым ончен, мӱшкырыштым мо дене гынат темаш йӧным кычалтылын.

Илыш пеш неле улмылан кӧра авамланат изинек пашаш кычкалташ верештын. Тудо ныл классым гына тунем кертын. Кугурак-влак пелен изинек пасуш шӱкшудым сомылаш, сорла дене уржам тӱредаш, кылтам пидаш, йытыным кӱраш, шияш, телым олымым шупшыкташ коштын. Пасушто чарайолын шӱйшӧ пареҥгым погымо да тудын дене мелнам ыштыме, коншудо киндым кочмышт нергенат каласкалымыжым шарнем.

Сар деч вара авам сӧснам ончен, шорык фермыште пашам ыштен. Телым колхоз чодыра пашаш колтен. Барсук ялыште татар ковай деке пачерлан пуреныт. Ӱдыръеҥлан чодыра пашам ышташ куштылго лийын огыл гынат, чылажымат чыташ верештын.

Вара вич кеҥеж Свердловск областьышке торф лукмашке коштын. Пашазе-влак баракыште иленыт. Торфым фрезероватлыше машина пӱчкеден. Брикет-влакым, корзинка дене вачеш нумалын, кошкаш луктеденыт да кок кече гыч штабельыш оптеныт. Планым темаш манын, кечыгут пашам ышташ пернен. Пашадар дене чияш вургемым погеныт. Тусо кевытыш куэмым, вуйшовычым, йолчиемым, костюмым да шуко моло сатум намиеныт. Тушечак шкаланже ургымо машинам налын конден.

Ачамат, Йыван, сарым, нужна илышым ужшо икшыве ыле. Тудо 1934 ийыште шочын. Ешыште эше акаже да изаже лийыныт. Ачажын сарыш кайыме годым шым ияш кодын. Темырбай кочам сареш увер деч посна йомын. Серыш войынча 1942 ий октябрьыште Краснодарский край велне кредалын. Салика ковам икшывыже-влакым шкетын ончен кугемден.

Ачам шым классым тунем лектын. Десант войскаште служитлен. Парашют дене 33 гана тӧрштенам манын ойла ыле. Армий гыч пӧртылмеке, авай дене палыме лийыныт. 1958 ий сентябрьыште сӱан дене пырля ушненыт. Коктын кок пӧртым чоҥеныт, ныл икшывым кугемденыт. Мый, Ольга ӱдырышт, икымше икшыве улам, эше кум шольым ыле.

Ачам сулен налме канышыш лекме марте колхозышто трактористлан ыштыш. Авай шурнывечыш коштеш, фермыште презым онча, сӧснам кӱта ыле. Нимогай паша дечат вуйым шупшын огыл. Колхоз пасушто еш дене гектар дене пареҥгым лукмымат шарнем.

Жапым муын, мыланна чыла вургемым шке урген чиктен. Еҥ-влакын йодмо почеш марла тувырымат урген. Кызытат яра огеш шинче: межым шӱдыра, уныка-влаклан пижергым, носким пидеш.

2007 ийыште ачана, мемнам коден, вес тӱняш кайыш. Тылеч вара авана пӧртыштӧ шкетын ила. Жапым муын, авай дек миен кошташак тыршена. Пошкудо-влакат сай улыт. Кугу тау чылаштлан - кӱлеш годым кеч-кунамат полшен шогат.

Тений 10 ноябреш авана 89 ийым тема. Юмо тудлан тазалыкым, чытышым пуэн. Ончыкыжат таза лийже, ӱмыржым йол ӱмбалне коштынак эртарыже.

Читайте нас:

Главный редактор - Губаев Игорь Иванович.

При использовании материалов гиперссылка на сайт cholman.info обязательна.

Категория информационной продукции 12+

Связь, информационный технологий да массовый коммуникаций сферым эскерыше Федеральный службын Башкортостан Республикысе Управленийже 2016 ий 11 июльышто ПИ ТУ02-01543 № дене регистрироватлен.

Мы в соцсетях:

ВКонтакте - vk.com/cholman

Telegram - https://t.me/cholmantv

Я.Дзен - https://dzen.ru/cholman

ОК - ok.ru/cholmanrb

TikTok - tiktok.com/@cholman.tv

Телефон

Телефон: 8(34783)7-07-97.

Электрон почто

[email protected]

Адрес

Адрес редакции, типографии: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, Березовское шоссе, 4А, 1 этаж. Для писем: 452688, Республика Башкортостан, г. Нефтекамск, 8-е почтовое отделение, а/я 116, для редакции газеты «Чолман».