Келшымаш тачат ила

1954 ийыште ме, марий ӱдыр-рвезе-влак, Пошкырт, Татарстан, Удмуртий кундемла, Свердловск область гыч, а тулык ӱдыр Л. Севастьянова блокадный Ленинград гыч тунемаш миенна ыле. Сентябрьыште мемнам Кутлинка ялысе колхозыш колтышт. Колхоз вуйлатыше-влак пашанам ончен куаненыт. Сентябрь тылзым ныл шыже колхозышто пашам ыштен эртаренна.

7 классым чылан гаяк Моктымо грамота дене тунем лектынна гынат, у верыште тунемаш йӧсӧ лие, но чылан тыршенна. Училищыште чылажат келшен, туныктышо-влак пеҥгыдын йодшо ыльыч, ятыр кружокыш коштынна.

Директорлан Шаран район марий Гафият Хисматуллинович (училищыште Гарий Харитонович маныт ыле.) Ишмурзин ыштыш. Тудо Кугу Ачамланде сарын участникше, подполковник, Красный Знамя орденын кавалерже ыле, сарыште кум гана сусырген. Училищыште дисциплиным чот эскереныт. Завуч И.В. Васильев (тудат сарыште кидшым эмгатен) марий йылмым туныктен да куштымаш кружокым эртарен. Ленинградысе музучилище гыч толшо Генриетта Дмитриевна (фамилийжым ом шарне) музыкым да хорым намия ыле. Мондаш ок лий арифметика, историй урок-влакым. Нуным Евгения Александровна (фамилийжым ом шарне) ден Фазыл Закирович Закиров вӱденыт. Телым руш йылме дене икымше экзаменым начаррак кучымылан кӧра ӱдыр-эрге-влак стипендий деч посна кодыч, кумытшо мӧҥгӧ кайышт. Ме нунылан кертме семын полышкаленна. Краснокам педучилищыште тунеммаш ончыкылык илышлан, пашалан пеҥгыде негызым ыштен.

Кок ий гыч педучилищым Благовещенск оласе педучилищыш кусарышт. Икымше кече гычак ме чулым, тале койыш-шоктышан улмына дене ойыртемалтна. Кружоклаш коштынна, оласе таҥасымашлаште вийнам тергенна, сайлымаш годым агитатор лийынна. Кӧн ситыдымашыжым ужынна, тудым коллективыште вигак чыждыренна, кӧ эҥгекыш логалын, чылан полшенна. Комсорг ден профорг пашаштым шуктеныт. Педколлективын пагалыме курсшо лийынна. Туныктышо-влакат опытан, илышым умылышо ыльыч.

Историйым А.П. Кочнев, (Кугу Ачамланде сарын участникше, майор) намийыш. Тудо моло курслаште мемнам эре моктен, мемнан пӧлка деч примерым налаш темлен. Ныл ий писын эртыш, илыш мемнам тӱрлӧ вере шалатыле.

15 ий жапыште ӱдыр-эрге-влак, ешым чумырен, шинчымашыштым келгемденыт (Шукыжо кӱшыл образованийым нальыч.), икшывым куштеныт. Мыят Ульяновскысо пед-институтым тунем лектым. Георгий Ибулаев - историй наука кандидат, доцент.

Ик эрдене Свердловск область гыч Ольга Алиева йыҥгыртыш, вашлийме нерген увертарыш. Мый моло-влаклан телеграммым колтедышым. Икымше вашлиймашна 15 ий деч вара Благовещенскыште эртыш, вич ий деч варат уэш туштак чумыргышна.

35 ий, 2008-ше ийыште 50 ий теммым Нефтекамскыште палемдышна. 2009, 2010 ийлаште Благовещенск педучилищыште пеш пагалыме уна лийна. 2013 ийыште марий-влак Нефтекамскыште погыненна ыле.

Кызытат икте-весыланна йыҥгыртена, шочмо кече дене саламлена, кӧ кузе ила, пален шогена. Педучилищым пытарымыланна 60 ий эртен гынат, нигӧм монден огынал. Тамара Токмурзина (ачаже, Илья Токмурзин, - марий писатель) ныл ийжат, яшлык-влакым олма дене темкален, мыланна почто дене колтеден.

Тамара деке Удмуртийысе Ныргынде ялыш унала, Валя Добрынина дек Йошкар-Олаш театрыш, концертыш миенна. Зина Валеева мемнам Нефтекамскыште уло кумылын вашлие. Ксения Пашиева шочмо кечылан пӧлек-влакым колтыде ок код. Ольга Алиеван статьяже-влак Свердловск область Арти районын газетлаштыже 60 ий шӱм-чоным куандарат. А мый эртыше ийлаште вашлиймаш-влакым кушто да кунам эртарыме нерген телеграммым колтеденам, «переговор-влакым» организоватленам.

Мыланна шуко ий, но шоҥгылык нерген шонаш жапна уке. 1954 ий сентябрьыште тӱҥалтышым налше 60 ияш келшымаш илышыштына тачысе кечынат озалана.